Siwar
Ο μουσικός που τραγουδάει με γλώσσα
απαγορευμένη
Συνέντευξη: Θάνια Βέζου - ΑΝΘΡΩΠΟΙ, Συνεντεύξεις - 09/10/2014
Τον Σιβάρ από τη Μάρντιν (τουρκικό Κουρδιστάν-στα σύνορα με τη Συρία) τον ακούσαμε στο πρώτο φεστιβάλ για την ειρήνη στις δυο όχθες του Αιγαίου, στη Μυτιλήνη και το Αϊβαλί. Την πρώτη τού Σεπτέμβρη λοιπόν, την ώρα που η Μεσόγειος και η Μέση Ανατολή φλεγόταν στην κυριολεξία, την ώρα που η Ευρωπαϊκή Ένωση έκλεινε το μάτι στους φασίστες του Κιέβου, οργανώθηκε το Φεστιβάλ για την Ειρήνη από την Εργατική Λέσχη Λέσβου και την Πρωτοβουλία για την Ειρήνη του Αϊβαλί. Ένα φεστιβάλ για την ειρήνη των λαών και την απάντηση που πρέπει οι ίδιοι να δώσουμε απέναντι σε έναν διαρκή στρατιωτικό και κοινωνικό πόλεμο. Το φεστιβάλ, το οποίο κράτησε 4 μέρες, περιλάμβανε συναυλίες, συζητήσεις ποικίλες δράσεις με τη συμμετοχή Ελλήνων, Κούρδων και Τούρκων.
Πριν από τη συναυλία του στο Αϊβαλί, ο Σιβάρ μας είπε πως δυσκολεύεται με τόσους κεμαλιστές σε αυτές τις περιοχές να τραγουδήσει στα κουρδικά, στην μητρική του γλώσσα. Άλλωστε, η ομάδα από το Αϊβαλί (Πρωτοβουλία για την Ειρήνη) τον είχε συμβουλέψει να τραγουδήσει και στις δυο γλώσσες και να αποφύγει να μιλήσει πολύ για το Κουρδιστάν… Ωστόσο, μερικά μόλις λεπτά πριν τη συναυλία η ελληνική ομάδα του έδωσε κουράγιο λέγοντάς του να μην “μασήσει” και να πει ό,τι ήθελε και σε όποια γλώσσα ήθελε…
Βγαίνοντας στη σκηνή, 150 άτομα αποχώρησαν από το φεστιβάλ με το άκουσμα των πρώτων κουρδικών λέξεων. Βλέπετε δεν μπορούσαν να δεχτούν πως ένας Κούρδος θα τραγουδούσε στη μητρική του γλώσσα.
Και όλα αυτά σε ένα φεστιβάλ για την Ειρήνη…
******************************************************************************
Ο Σιβάρ διδάσκει σε ένα Κέντρο Μελετών Μουσικής της Μεσοποταμίας στη Μάρντιν, και μας μίλησε για την μουσική του, το Κουρδιστάν, το φεστιβάλ και τα περίφημα πολιτιστικά κέντρα του τούρκικου Κουρδιστάν. Τι ακριβώς όμως είναι αυτά τα κέντρα και ποια η ιστορία τους;
«Τα Κέντρα Μελετών Μουσικής είναι ινστιτούτα που δεν μελετούν μόνο την μουσική αλλά και την ιστορία και τον πολιτισμό της μουσικής στην περιοχή της Μεσοποταμίας. Ιδρύθηκαν μετά το 1990, από τους δήμους της ευρύτερης περιοχής, στην πλειοψηφία των οποίων οι δήμαρχοι προέρχονται από το κουρδικό Κόμμα Ειρήνης και Δημοκρατίας (BDP) και το Εργατικό Κόμμα Κουρδιστάν (ΡΚΚ). Η ίδρυση αυτών των κέντρων κόστισε πολύ ακριβά, όχι τόσο σε χρήμα όσο σε ανθρώπινες ζωές. Όσοι “έχτισαν” και συνέβαλαν στην εγκαθίδρυση και την λειτουργία των κέντρων αυτών κυνηγήθηκαν και πολλοί από αυτούς δολοφονήθηκαν εν ψυχρώ από ελεύθερους σκοπευτές. Το μίσος απέναντι στα κέντρα αυτά οφείλεται στο γεγονός ότι, εκτός από τη μουσική, έχουν ως στόχο να κρατήσουν ζωντανή την γλώσσα και την παράδοση των Κούρδων. Φασίστες παρακρατικοί λοιπόν και ο τούρκικος στρατός πολέμησαν τα Κέντρα αυτά και προσπάθησαν να τα ξεριζώσουν από την περιοχή.»
Ο ίδιος έχει πολλές δίκες να εκκρεμούν εναντίον του, τόσες που αν καταδικαζόταν σε όλες θα είχε συσσωρεύσει πάνω από 80 χρόνια φυλάκιση. Η βασική κατηγορία εναντίον του, φυσικά, είναι πολιτιστική δράση στην κουρδική γλώσσα.
«Ακόμα και τώρα, τα πολιτιστικά αυτά κέντρα δεν μπορούν να λειτουργήσουν ομαλά, καθώς συχνά-πυκνά τα κλείνουν οι αρχές ή τα «σπάνε» οι παραστρατιωτικές ομάδες… Κι αυτά ξανανοίγουν (!) με τη βοήθεια των μαθητών που κατά δεκάδες πηγαίνουν εκεί. Με άλλη ταμπέλα και σε άλλος μέρος, αλλά ξανανοίγουν! Γιατί οι Κούρδοι μαθητές, με μητρική γλώσσα την κουρδική, μόνο εκεί μπορούν –τουλάχιστον- να εκφραστούν στη γλώσσα τους.»
Ο Σιβάρ καταλαβαίνει από πρώτο χέρι πόσο σημαντική είναι για τα παιδιά η ύπαρξη χώρων όπου να μπορούν να εκφράζονται στη γλώσσα τους. Για να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν αυτά τα παιδιά, μας διηγήθηκε πως όταν πήγαινε ο ίδιος σχολείο η δασκάλα τον ρωτούσε πάντα στα τούρκικα και ο ίδιος της απαντούσε πάντα στα κουρδικά: «το μέσα μου ξέρει την απάντηση αλλά η γλώσσα μου δεν μπορεί να την πει…».
Όταν τον ρωτήσαμε τι πιστεύει για τις σχέσεις μουσικής-πολιτικής μάς είπε:
«Το δόγμα μου είναι “ο καθένας κάνει τη δουλειά του”, όμως η πολιτική είναι η ίδια η ζωή. Ακόμα και η μάνα μου κάνει πολιτική, απλά και μόνο με το να ζει σ’ ένα τόπο και να προσπαθεί να μιλά τη γλώσσα της και να διατηρεί ζωντανό τον πολιτισμό της. Κι η τέχνη είναι πολιτική, γιατί οι καλλιτέχνες είναι κομμάτι της κοινωνίας, ζουν με τον πόνο των ανθρώπων, με τις ανάγκες τους, με τις χαρές τους, με τους αγώνες του. Εγώ ζω σ έναν τόπο και παλεύω για ό,τι παλεύει ο λαός. Εμείς άλλωστε οι Κούρδοι, ιστορικά μια ζωή παλεύαμε, αλλά σαν στρατός άλλων. Τώρα, ήρθε η ώρα να παλέψουμε για εμάς τους ίδιους. Για αυτό πολεμάνε μαζικά οι Κούρδοι ενάντια στο στρατό των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους. Οι τζιχαντιστές του ΙΚ δεν μπορούν να πολεμήσουν την τεχνογνωσία των Κούρδων. Σε όλες τις μάχες ως τώρα οι Κούρδοι νικάνε κατά κράτος την πολεμική μηχανή του ΙΚ.»
Οι πολιτικές εξελίξεις σε Συρία, Κουρδιστάν, Ιράκ, Ροζάβα, επηρέασαν τη μουσική του;
«Μένω σ” έναν τόπο που είναι ακριβώς πάνω στα σύνορα με τη Συρία, ενώ το πολιτιστικό κέντρο που δουλεύω βρίσκεται περίπου στα 100μ. από τα σύνορα. Από το κτίριό μας ακούμε τα τραγούδια στους γάμους τους, τις συζητήσεις τους, τα γλέντια τους και τα νέα τους. Κούρδοι μένουν και από τις δυο πλευρές των συνόρων. Στην περιοχή αυτή της Ροζάβα υπάρχουν 300.000 Κούρδοι που πριν δεν είχαν ούτε καν ταυτότητα. Οι 300.00 άνθρωποι που δεν “υπήρχαν” ουσιαστικά για το κράτος, τώρα, μετά απο μία δημοκρατική “επανάσταση” αυτονομήθηκαν και έτσι, Κούρδοι, Άραβες, Αρμένιοι, Τουρκμένοι, Ασσύριοι ζούνε μαζί ειρηνικά και κυβερνούν από κοινού το καντόνι. Οι άνθρωποι εκεί παλεύουν και ζουν με ταυτότητα και λόγο ύπαρξης. Η αλληλεγγύη μεταξύ των πληθυσμών εκατέρωθεν των συνόρων είναι τεράστια. Υπάρχουν άνθρωποι στην Τουρκία που έδωσαν μέχρι και το τελευταίο κομμάτι ψωμί που είχαν ή το τελευταίο πακέτο ζάχαρης γιατί ξέραν την κατάσταση στη Ροζάβα. Τα σύνορα για εμάς είναι μόνο μια γραμμή στη συνθήκη της Λωζάνης. Ό,τι συμβαίνει από τη μία πλευρά επηρεάζει την άλλη και αντίστροφα. Η μουσική μας, λοιπόν, δεν μπορεί να μην επηρεάζεται από τα όσα συμβαίνουν γύρω μας και να μην προσπαθεί να τα επηρεάσει! Άλλωστε για μας είναι δεδομένο πως μόνο η οργανωμένη και ενωμένη αντίσταση μπορεί να αντιμετωπίσει τους πολεμιστές του ΙΚ. Μόνο οι μάχες των Κούρδων μπορούν να πολεμήσουν το τέρας του ISIS-L και αυτό είναι κάτι που και οι δυτικοί βλέπουν τώρα.»
Ποια είναι η κατάσταση στην κουρδική μουσική σήμερα; Υπάρχουν καινούριες προσπάθειες, μουσικοί που ασχολούνται με καινούρια είδη;
«Όταν απομακρυνόμαστε από τη φύση μας, υπάρχει ένα ταβάνι, που δεν μας αφήνει να πάμε παραπέρα. Η ζωή των Κούρδων ήταν πάντα μέσα στον πόλεμο, αυτό είναι το βασικό κομμάτι που έχει επηρεάσει την κουρδική μουσική και κουλτούρα. Αυτό μπορούμε να πούμε πως είναι το βασικό στοιχείο που έχει καθορίσει και τη μουσική μας. Τα τελευταία χρόνια, οι μουσικοί ασχολούνται κυρίως με συλλογικές παραγωγές και πολυφωνικές χορωδιακές δουλειές. Υπάρχουν γκρουπ που ασχολούνται με διαφορετικά ήδη μουσικής, ροκ, τζαζ, ποπ αλλά παντού ο στίχος είναι πολιτικός. Είναι πολιτικός γιατί εμείς παλεύουμε για να μιλήσουμε τη γλώσσα μας, για να τραγουδήσουμε στη γλώσσα μας. Ο καλλιτέχνης είναι η συνείδηση της κοινωνίας. Τελευταία, γίνονται μελέτες για τη μουσική της περιοχής και τις διάφορες γλώσσες που μιλιόνταν και μιλιούνται εκεί. Πολλά συγκροτήματα λοιπόν, κάνουν τώρα μουσική στις γλώσσες και τα μουσικά ρεύματα και δρόμους της περιοχής.»
Η μουσική ενώνει, το ίδιο ακριβώς προσπαθεί να κάνει και ένα φεστιβάλ ειρήνης, αλλά εμείς όπως προαναφέραμε, γνωρίσαμε τον Σιβάρ σ ένα φεστιβάλ για την ειρήνη, που όταν τραγούδησε στη γλώσσα του, ένας μεγάλος όγκος των θεατών σηκώθηκε κι έφυγε, από αγανάκτηση που ο κούρδος τραγουδιστής, τραγούδησε στα κουρδικά… Ποια είναι η δική του γνώμη για το φεστιβάλ αυτό και την αντίδραση των αποχωρησάντων θεατών;
«Ο Bob Marley, είχε πυροβοληθεί μετά από μια συναυλία του και όταν τον ρώτησαν γιατί συνεχίζει να παίζει, ενώ ακόμα υπάρχει κίνδυνος να τον ξαναπυροβολήσουν είχε πει ότι όσο ο διάβολος δεν κοιμάται, δεν πρέπει να κοιμόμαστε κι εμείς. Το Κουρδιστάν είναι μια χώρα, σαν ένα σώμα που του έχουν κόψει τα άκρα και προσπαθεί να ζήσει με τα άκρα κομμένα. Μας έχουν απαγορέψει να τραγουδάμε τον πόνο, τη χαρά, το χρώμα του λαού μας. Μα εμείς επιμένουμε και παλεύουμε. Αυτό που έγινε στο Αϊβαλί είναι αποτέλεσμα μιας πολιτικής χρόνων, η οποία έχει κάνει πλύση εγκεφάλου στον κόσμο. Τα γεγονότα του φεστιβάλ είναι αντανάκλαση της κοινωνίας. Πολλούς και πολλές από εμάς, μας αγγίζουν τραγούδια ακόμα και καλλιτεχνών των οποίων τη γλώσσα δεν καταλαβαίνουμε. Δυστυχώς εδώ, ο κόσμος δεν έδειξε καμία “ανεκτικότητα” ακόμα και σε ένα φεστιβάλ για την ειρήνη. Παρόλα αυτά ήταν εξαιρετικά σημαντικό το ότι έγινε το φεστιβάλ. Ήταν σημαντικό γιατί εκεί βρέθηκαν Τούρκοι, Έλληνες, Κούρδοι όλοι μαζί και θεωρώ πως θα επηρεάσει τον κόσμο σε αυτήν την περιοχή. Εγώ σκέφτομαι πως θα ήθελα κάτι τέτοιο να γίνει και στη δική μας περιοχή. Και επίσης αυτό που πρέπει να έχουμε όλοι στο μυαλό μας είναι πως αυτό το φεστιβάλ ήταν οργανωμένο από τον ίδιο τον κόσμο που συμμετείχε, χωρίς δήμους και άλλους παράγοντες. Μην ξεχνάτε, εγώ το είπα και την ώρα που ο κόσμος αποχωρούσε από τη συναυλία, με ειρήνη και φιλία η γη είναι αρκετή για όλους μας….»
Λίγες μέρες μετά τη συνομιλία μας με τον Σιβάρ, παρακρατικοί φασίστες σκότωσαν στη Σμύρνη έναν Κούρδο γιατί μιλούσε τη μητρική του γλώσσα στο δρόμο. Πέρασαν, τον άκουσαν, τον σκότωσαν.
[Η μουσική απαντάει με τον δικό της τρόπο σε τέτοια γεγονότα. "Σκοτώστε, σκοτώστε αντάρτες"μας λέει ένα κουρδικό τραγούδι, ενώ τα περισσότερα παραθέτουν εικόνες με τις κούρδισσες και κούρδους αντάρτες.]
w.toperiodiko.gr/siwar/