http://www.amesoslogoskaidrasi2.blogspot.gr/

Η επανάσταση και ο εγκέλαδος μοιάζουν πάρα πολύ. Θα λέγαμε μάλιστα πως είναι δίδυμα αδέρφια. Αρχικά, εύκολα μπορεί να διαπιστώσει κανείς πως τόσο η πρώτη όσο και ο δεύτερος δεν πιάνονται ποτέ στον ύπνο. Για την ακρίβεια, ποτέ δεν κοιμούνται τον ύπνο του δικαίου. Βέβαια, τις περισσότερες φορές δρουν εν κρυπτώ και παραβύστω. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ποτέ δεν μπορεί να προβλέψει κανείς πότε και πού θα ξεσπάσει η τεράστια ενέργειά τους. Και είναι ακριβώς αυτή η αόρατη και αφανής δραστηριότητά τους που προκαλεί αιφνιδιαστικά τις μεγάλες επαναστάσεις και τους παγκόσμιους σεισμούς.

Αμέσως μετά παρατηρούμε ακόμη ένα κοινό χαρακτηριστικό τους γνώρισμα. Και η επανάσταση και ο εγκέλαδος προκαλούν φόβο και δέος υπερφυσικής τάξης. Για παράδειγμα, ούτε οι εξεγέρσεις (γενικά και αόριστα), από τη μια μεριά, ούτε οι διάφορες θεομηνίες, από την άλλη μεριά, δημιουργούν των ανείπωτο τρόμο που δημιουργεί η επανάσταση και ο σεισμός. Μια καλή αναλογία ίσως είναι η κατσαρίδα και η αράχνη – ή κάποιο άλλον έντομο. Η πρώτη προξενεί ένα υπερφυσικό, αρχέγονο τρόμο – ακόμη και στην απλή θέα της. Ενώ η δεύτερη δημιουργεί ένα φυσιολογικό αίσθημα κινδύνου, ο οποίος με τη σειρά του σε κάνει να φοβάσαι.

Κλιμακώνοντας τη συλλογιστική, οδηγούμαστε σε μια ακόμη πιο βαθιά παραλληλία ανάμεσα στην επανάσταση και τον εγκέλαδο: και οι δυο τους υπερβαίνουν τον ανθρώπινο παράγοντα και την υποκειμενική βούληση. Βέβαια, μερικές ανθρώπινες ενέργειες μπορούν να δημιουργήσουν τεχνητές «επαναστάσεις» ή τεχνητούς σεισμούς. Όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να καλυφθεί η ειδοποιός διαφορά μεταξύ της ανθρώπινης και της φυσικής/ιστορικής δραστηριότητας. Άλλο πράγμα είναι η γνήσια επανάσταση που προέρχεται από τα έγκατα της ιστορικής αναγκαιότητας, καθώς και ο παγκόσμιος σεισμός που ξεπηδάει από τα σπλάχνα της γήινης συνθήκης, και τελείως διαφορετικό πράγμα τα σχεδόν άσφαιρα πυρά που εκτοξεύουν οι διάφορες επιμέρους ιδεολογίες ή ακόμη και ο φορμαλισμός της υψηλότερης τεχνολογίας.

Πράγματι, έτσι είναι. Κανείς δεν μπορεί να εκβιάσει την ιστορία και να προκαλέσει (γνήσια) επανάσταση – και όσες φορές αυτό έγινε, οι ολέθριες επιπτώσεις υπήρξαν άτεγκτες. Κοντολογίς, κανείς δεν μπορεί να εκβιάσει την επανάσταση να φανερωθεί πριν από την ώρα της. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει πως καθόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια και περιμένουμε να φανεί η επανάσταση κάπου «εκεί έξω». Απεναντίας, λαξεύουμε όσο καλύτερα μπορούμε την ατομική μας συνείδηση. Μόνον έτσι μπορούμε να προσβλέπουμε στην αναβάθμιση της κοινωνικής συνείδησης η οποία θα μας «αποκαλύψει» το πώς και το γιατί της κοινωνικής επανάστασης. Επομένως, το μυστικό εντοπίζεται στη διαχείριση της ατομικής συνείδησης. Η ευθύνη αυτής της διαχείρισης έγκειται πρωτίστως στην προσωπική στάση και συμπεριφορά∙ όχι στη μαζική διάχυση του αγοραίου κοινωνισμού και της απατεωνίστικης «αλληλεγγύης».

Η προσωπική στάση και συμπεριφορά ως συνθήκη εκ των ων ουκ άνευ για την ελευθερία

Ο αγώνας λοιπόν πρωτίστως είναι ατομικός/προσωπικός. Τουλάχιστον αυτό συνάγεται λογικά. Και σίγουρα δεν είναι ένας αγώνας οικονομίστικων και συντεχνιακών διεκδικήσεων. Αφορά ευρύτερα στη φιλοσοφία της οικονομίας, που άλλωστε δεν είναι παρά η ίδια η φιλοσοφία της φύσης. Για αυτό υπερβαίνει το κλασικό δίπολο: «αριστερά-δεξιά». Η έννοια της ελευθερίας, και η ίδια η διάσταση της αναρχίας, τίθεται υπεράνω του κυκλικού βρόχου της αριστεροδεξιάς, θέλοντας να προτείνει την αλήθεια όχι ως «μια μικροαστική εμμονή του καπιταλισμού» (Λένιν), αλλά την Αλήθεια ως μια αν-ιστορική «τάξη» που είναι το λυμένο αίνιγμα του κομμουνισμού. Εντέλει, έτσι θεωρημένη η Αλήθεια καταργεί αυτό καθεαυτό το παρωχημένο αυτοαναφορικό σχίσμα «φασισμός-δημοκρατία», που τόσο πολύ ταλάνιζε και συνεχίζει να ταλανίζει την ιστορική σκέψη.

Κλείνοντας, δεν θα μπορούσαμε παρά να δηλώσουμε και τη δομική αναλογία που χαρακτηρίζει την επανάσταση και τον εγκέλαδο: η ανταλλαγή πληροφορίας στον χωροχρόνο. Η αύξηση της εντροπίας σε ένα συγκεκριμένο χωροχρονικό σημείο, η μείωση αυτής με την τεράστια ενέργεια που εκλύουν οι επαναστάσεις και οι παγκόσμιοι σεισμοί, και η αποκατάσταση της ισορροπίας στη γήινη γεωγραφοϊστορία είναι ο συνδετικός τους κρίκος. Στην πραγματικότητα η επανάσταση και ο εγκέλαδος είναι τα δύο ενδεχόμενα (0,1) από το ίδιο μπιτ πληροφορίας που «τρέχει» ως κεντρικό μήνυμα στο σύμπαν-υπολογιστή που μας «προβάλλει» όλους μας. Και το κεντρικό αυτό μήνυμα είναι η ελευθερία.

22/8/2013

Νώντας Κούκας