Ο καπιταλισμός είναι ιδεολογία. Και ως τέτοια, απεχθάνεται την αλήθεια. Ιδεολογικοποιεί, δηλαδή αναστρέφει, την κοινή λογική και την παρουσιάζει ως επίμονη εικονική πραγματικότητα. Αυτό που εκλαμβάνει ο καθημερινός άνθρωπος ως προφανή πραγματικότητα, είναι ο διάχυτος ψυχολογισμός που ωσμώνεται με τον σκληρό θετικισμό και παράγει την «ορθολογικότητα» της καπιταλιστικής προσταγής. Άρα, η κοινωνική συνείδηση θα προκύψει με την ανάδειξη της κοινής λογικής. Και η κοινή λογική λέει πως το παρωχημένο ιδεώδες της κοινωνικής χειραφέτησης είναι το δεκανίκι της καπιταλιστικής και κρατικής εξουσίας.
Ποιο είναι όμως το «κλασικό» ιδεώδες της «χειραφέτησης» που, σε απόλυτη τιμή, επιδιώκει ο καπιταλισμός στη συγκεκριμένη συνθήκη της γνωστής «κρίσης», για να μπορέσει να αυτό-διαμορφωθεί στην επόμενη πιο αναπτυγμένη σπείρα του; Απαντάμε ευθέως: ο εθνολαϊκισμός που με όχημα το θυμό και το φόβο οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στον εθνικοσοσιαλισμό. Να το γράψουμε και αλλιώς: η επόμενη σπείρα του ανανεωμένου καπιταλισμού θα μπορούσε κάλλιστα να ξεδιπλωθεί με τον γενικευμένο εθνικοσοσιαλισμό. Τι δεν καταλαβαίνετε; Ακόμη και η «κουτσή Μαρία» είναι εύκολο να το καταλάβει, με την προϋπόθεση να πάψει να είναι φοβισμένη και θυμωμένη.
Έτσι λοιπόν έχουν οι σημερινές κοινωνίες της μεγάλης ψευδαίσθησης. Και χρειάζεται επειγόντως μια απάντηση. Αλλά δεν αρκεί να παραμερίσουμε την ιδεολογία και να καταγγείλουμε της αλλοτρίωση για να «ξαναβρούμε» έναν υποθετικό πραγματικό άνθρωπο. Όσο δεν έχουμε κατανοήσει την πραγματική κατάσταση από την οποία όλα ξεκίνησαν, η κριτική παραμένει μια αυταπάτη. Αν η τεχνολογική «μαγεία», από τη μια, και η σκοταδιστική αυταπάτη, από την άλλη, αποτελούν το όπιο των σύγχρονων λαών, είναι γιατί οι τελευταίοι ζουν σε συνθήκες που έχουν ανάγκη τόσο τη μαγεία όσο και την αυταπάτη. Δεν ευθύνεται κατά βάση ούτε ο επιστημονισμός ούτε ο σκοταδισμός που τους αλλοτριώνει – αυτά είναι τα εργαλεία της αλλοτρίωσης.
Η δικαιολογημένη ανησυχία για την επέλαση του επιστημονισμού – λογικισμού δυστυχώς τείνει να εξελιχθεί στον αντίθετο πόλο: σε μια επικίνδυνη αντιεπιστημονική στάση, σε έναν σκοταδισμό (πυκνό ψυχολογισμό). Πράγματι, εάν ο κίνδυνος της σύγχρονης φιλοσοφίας είναι η επιστημοκρατία, τότε η αντίθετη όψη του είναι ο σκοταδισμός. Ειδικότερα, στο πολιτικοκοινωνικό γίγνεσθαι οι σύγχρονες κοινωνίες ταλανίζονται από δύο κυρίαρχες ιδεολογίες, που είναι η τεχνολογική μεταφυσική, από τη μία, και η σκοταδιστική (παραδοσιακή) μεταφυσική, από την άλλη. Πολύ σωστά, ο Άγγλος φιλόσοφος J. St. Mill είπε πως «το ένα ιδεολόγημα (η επιστημοκρατία) κατηγορείται ότι κάνει τους ανθρώπους κτήνη, το άλλο (o σκοταδισμός) παράφρονες».
Προσυπογράφουμε χωρίς κανένα ενδοιασμό. Τουλάχιστον στον ελλαδικό χώρο, η σημερινή κοινωνικοπολιτική σκηνή προσφέρει ακριβώς ένα θέαμα, όπου από τη μία κυριαρχούν τα κνώδαλα της εξουσίας και από την άλλη τα ζόμπι ενός διεστραμμένου ανορθολογισμού.
Ας γίνουμε όσο πιο σοβαροί μπορούμε… Το αδιέξοδο αυτό δεν είναι στην ουσία του τίποτε άλλο παρά η επίμονη ψευδαίσθηση που εκλαμβάνεται ως «πραγματικότητα» του κοινωνικού μας κόσμου, τουλάχιστον – για να περιορίσουμε λίγο τη συζήτηση.
Η αντίσταση στην οικονομική κρίση, σε τούτη τουλάχιστον τη σπείρα του υπερδιογκωμένου κεφαλαιοκρατικού συστήματος, δεν μεταφράζεται ούτε απαριθμείται με την παραδοσιακή λατρεία της κλασικής αριθμητικής πρόσθεσης: 1, 2, 3, 4…n (άτομα) – μάζες. Ούτε κατά διάνοια. Τη σκυτάλη έχει ήδη πάρει – ή πρέπει να πάρει – η σύγχρονη γεωμετρική αριθμητική του ρολογιού – η μοδιανή αριθμητική. Εδώ, το 4 + 5 δεν κάνει 9 αλλά 2. Ενώ το 4 επί 5 δεν κάνει 20, αλλά 6. Και το 3 διά 4 δεν κάνει κλάσμα, γιατί σε αυτή την αριθμητική δεν έχουμε κλάσματα, αλλά ακέραιο 6. Και έχουμε, τώρα πια, ύψιστη ανάγκη για ακέραια μάζα και όχι κλασματικές, έστω πολυάριθμες μάζες. Κοντολογίς, έχουμε ανάγκη την Τάξη και όχι τον «λαό», έτσι γενικά και αόριστα.
Αυτό που σκεφτόμαστε είναι πιο σημαντικό και ίσως πιο επαναστατικό από αυτό που κάνουμε, αν αυτό που κάνουμε στην πραγματικότητα υπαγορεύεται από τους ίδιους τους κανόνες που φτιάχνει η εξουσία.