Το ανησυχητικό σε όλη αυτή τη κατάσταση, που συμμετέχουν με ανακοινώσεις τους και δηλώσεις κόμματα και δημοσιογράφοι, είναι οι προσεγγίσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας από σχολιαστές και αρθρογράφους της «αριστερής όχθης». Τολμούμε να πούμε ότι η ίδια επιφανειακή και εθελότυφλη ανάλυση που γίνονταν για το ναζισμό τις δεκαετίες του ’20 και του ’30 επαναλαμβάνεται και σήμερα. Προσεγγίζοντας τους ναζί ως τα «μιάσματα» και τα «καθάρματα» μιας ευρωπαϊκής παρέκκλισης, το ναζισμό ως μια εξαίρεση και ξένο σώμα για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, έκλειναν και κλείνουν τα μάτια και τα αυτιά τους όταν δεν βλέπουν και δεν ακούν την λαϊκή απήχηση και τη συναίνεση που απολάμβανε το ναζιστικό καθεστώς του ’30. Και αυτή η τύφλωση εξαπλώνεται και παραμορφώνει, και σήμερα, τη σκέψη των ανθρώπων όταν προσπαθούν να μας πείσουν ότι ο ναζισμός ήταν μια «παρένθεση» ενός παρανοϊκού δικτάτορα που αναδύθηκε από το πουθενά. Θεωρούμε ότι και ο ναζισμός, όπως και άλλοι ευρωπαϊκοί ολοκληρωτισμοί, δεν εμφανίστηκαν με παρθενογένεση αλλά έχουν τις ρίζες τους στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, τουλάχιστον, του 19ου και 20ου αι. Εδώ βρίσκεται η ουσία της κάθε προσέγγισης, ανάλυσης, πρότασης. Εάν για τους μαρξιστές είναι δύσκολο να αποδεχθούν το σχήμα όπου η εργατική τάξη πάει σχεδόν σύσσωμη στους ναζί, για τους ανθρώπους που δεν στηρίζουν αρχές και αξίες σε δόγματα και κανονιστικές ιδεολογίες είναι αναγκαία συνθήκη να μην επαναληφθούν οι λαθεμένες προσεγγίσεις και αποφάσεις του παρελθόντος.

Ο ιταλός ιστορικός Enzo Traverso είναι από εκείνους τους ιστορικούς που αναδεικνύει τις ευρωπαϊκές καταβολές του ναζισμού, τη σύνδεσή του με θεσμικούς μηχανισμούς των αστικών κρατών και την καπιταλιστική παραγωγική διαδικασία. Όπως ο ίδιος σημειώνει, η ιστοριογραφία, μετά την δεύτερη παγκόσμια ανθρωποσφαγή, προσπαθούσε να αναγάγει το ναζισμό και το φασισμό στις ευρωπαϊκές ρίζες τους. Κάτι που ανατρέπεται τις τελευταίες δεκαετίες που ακολουθείται μια τάση αποσύνδεσης. Έτσι, για άλλους ο ναζισμός είναι η αντίδραση στον κομμουνισμό και μπολσεβικισμό (Ερνστ Νόλτε), ότι τα δυο αυτά συστήματα αλληλοτροφοδοτούνται (Φρανσουά Φυρέ) ή ότι ο ναζισμός ανάγεται και αποτελεί αποκλειστικά μια γερμανική παθολογία (Γκολντχάγκεν).

Κοινό σημείο όλων αυτών των εξηγήσεων αποτελεί η θέση ότι ο ναζισμός είναι κάτι ξένο στη Δύση και στην Ευρώπη. Κατά πόσο αυτό, όμως, έχει βάση θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε στη συνέχεια. Ο Τόμας Μαν είχε γράψει στο «Deutschland und die Deutschen» το εξής: «η πραγματικά ιδιαίτερη και επικίνδυνη πλευρά του εθνικοσοσιαλισμού ήταν η μίξη μιας ρωμαλέας νεωτερικότητας και μιας θετικής στάσης απέναντι στην πρόοδο, με τα όνειρα του παρελθόντος: ένας ρομαντισμός υψηλής τεχνολογίας». Ο εθνικοσοσιαλισμός κατάφερε να συμφιλιώσει την τεχνολογία με τον ανορθολογισμό, μια διαδικασία που είχε ξεκινήσει προγενέστερα θεσμικά μέσω της ίδρυσης τεχνικών πανεπιστημίων και της μετέπειτα «διανοητικής» και «στοχαστικής» υποστήριξης, όπως αυτή συντελέστηκε από τους Καρλ Σμίτ, Μάρτιν Χάιντεγκερ, Έρνστ Γύνκερ, Όσβαλντ Σπένγκλερ κ.ά., οι οποίοι κατόρθωσαν να δημιουργήσουν, άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο, τον αντιδραστικό μοντερνισμό.

Θεωρούμε ότι ο Σπένγκλερ βρίσκεται στον πυρήνα αυτής της σκέψης, διότι περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον κατάφερε να αγκαλιάσει με περισσή επιδεξιότητα την τεχνολογία απορρίπτοντας ταυτόχρονα τον Διαφωτισμό. Από την άλλη πλευρά, η Σχολή της Φρανκφούρτης, με τους Χορκχάιμερ και Αντόρνο στη Διαλεκτική του Διαφωτισμού, διακηρύττουν ότιο πλήρως διαφωτισμένος κόσμος ακτινοβολεί θριαμβεύουσα καταστροφή και υποστήριξαν ότι η γερμανική καταστροφή ήταν το αποτέλεσμα μιας σύνδεσης μεταξύ λόγου, μύθου και κυριαρχίας η οποία ενυπάρχει στη σκέψη του Διαφωτισμού ήδη από τον Κάντ και Χέγκελ. Μπορεί η γερμανική κοινωνία να μην ήταν πλήρως διαφωτισμένη, αντίθετα αποτελούσε ουσιαστικά μια μεταφεουδαρχική κοινωνία, όμως ο λόγος και ο μύθος αλληλοδιαπλέκονταν στη ναζιστική δικτατορία. Παρατηρείται, λοιπόν, αυτή ακριβώς η αντίφαση που βρίσκεται στον πυρήνα του ναζισμού. Ένας συνδυασμός ανάμεσα σε μια ρομαντική εξιδανίκευση του γερμανικού παρελθόντος, με τη φύση, τις κοινότητες, αλλά και μια αποστροφή για τη βιομηχανική κοινωνία και τις πόλεις, μια γερμανική μυθολογία που προβάλλεται στο παρελθόν, αλλά ταυτόχρονα λατρεύει τη σύγχρονη τεχνική, τη βιομηχανία, το χάλυβα κ.ά. Έτσι εμφανίζονται να είναι υπέρ της κατασκήνωσης στα δάση, του γυμνισμού, των ζώων αλλά ταυτόχρονα να είναι ενάντια στους εβραίους και τους ομοφυλόφιλους. Γι’ αυτούς ο εβραίος ενσαρκώνει τον χρηματιστή και κερδοσκόπο που χωρίς να παράγει πλουτίζει. Ο αντισημιτισμός τούς επιτρέπει να συμφιλιωθεί η ρομαντική απόρριψη της νεωτερικότητας και η λατρεία της τεχνικής. Φυσικά ο αντισημιτισμός έχει πολύ βαθιές ρίζες στην ευρωπαϊκή τουλάχιστον ιστορία, θρησκευτική, οικονομική, πολιτική, εθνική, αλλά στην παρούσα φάση εξετάζουμε μόνο την καπιταλιστική χροιά. Καταφέρνει, λοιπόν, ο ναζισμός, μέσω του αντισημιτισμού του, να δείξει ότι είναι ενάντια στον κακό καπιταλιστή (χρηματιστή), στον κακό σοσιαλιστή (Μαρξ) που καταστρέφουν τη γερμανική πατρίδα και συνεπώς ήρθε η ώρα του εθνικοσοσιαλισμού.

Την ίδια τακτική παρατηρούμε ότι εφαρμόζει και στην ελλάδα η Χ.Α., (καιροσκοπικά μεν αλλά τί, δηλαδή, οι ναζί εκ Γερμανίας δεν ήταν καιροσκόποι;) προσπαθεί να παρουσιάσει οικολογικό λόγο με θέματα αδέσποτων σκύλων, δεντροφυτεύσεων, επιστροφή στη φύση και στα χωριά, ενώ στήνει πράσινα και οικολογικά sites. Είναι η γνωστή περίπτωση του οικοφασισμού, που την έχουμε αναλύσει σε προηγούμενα φύλλα της ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ, αλλά που σήμερα, λόγω της μεγαλύτερης απήχησης του ακροδεξιού λόγου και του κοινωνικού εκφασισμού, οφείλουμε να τον αναλύσουμε διεξοδικά σε επόμενο φύλλο. Από τη μια, λοιπόν, εμφανίζονται φυσιολάτρες και από την άλλη διψούν για την εξόρυξη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Συνδυάζοντας όπως και οι γερμανοί ναζί, τη φύση με την τεχνολογία.

Πρόδρομοι του οικοφασισμού εντοπίζονται από τις αρχές του 19ου αιώνα, όταν μια μυστικιστική φυσιολατρία με μπόλικο φυλετισμό αναπτύσσεται και κερδίζει έδαφος στη γερμανία. Η σχέση μεταξύ αίματος και γης αποκτά αξία για την διατήρηση της φυλής και έτσι περιπλανώμενοι λαοί, όπως οι εβραίοι και οι τσιγγάνοι, εμποδίζουν τη ρομαντική επιστροφή των γερμανών στη φύση. Επί πλέον προστίθενται αποκρυφιστικά στοιχεία, είτε από ανατολικές θρησκείες είτε από το μεσαίωνα, και μέσω της ενιαίας διάστασης που δίνεται στον άνθρωπο και στη φύση, διεισδύει στη σκέψη αρκετών νέων ανθρώπων, όχι με τη μορφή του εθνικοσοσιαλισμού ακόμη, η επιστροφή στη φύση και ο κοινοτισμός.

Στη πορεία αρκετοί από αυτούς αποτελούν τη ναζιστική νεολαία στη βάση των οικολογικών ανησυχιών. Μεταπολεμικά και κυρίως στη δεκαετία του ’70, το αρκετά ενεργό και δυνατό αντι-πυρηνικό κίνημα, συνάντησε μέσα στις γραμμές του διάφορους οικοφασίστες, οι οποίοι ήθελαν να συμμετέχουν ως μια διακριτή παρουσία ή διεισδύοντας και εντός των Πρασίνων. Άλλωστε, δεν είναι και λίγοι εκείνοι οι οποίοι από την ριζοσπαστική οικολογία κατέληξαν στον οικοφασισμό. Όποιος, λοιπόν, συν-τάσσεται απέναντι σε ένα οικολογικό/περιβαλλοντικό ζήτημα δεν σημαίνει ότι αποτελεί ούτε σύντροφο ούτε συναγωνιστή, εφ’ όσον η διεκδίκηση, η απαίτηση, το αίτημα είναι αποσπασματικό. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι περιπτώσεις, όπως εκείνες στη γερμανία του ’70, θα εμφανισθούν και στον ελλαδικό χώρο. Προς το παρόν, διαβάζουμε από ρεπορτάζ της Καθημερινής, ότι: «Κάνοντας πράξη τη Δεντροφύτευση, παραμένουμε πιστοί στα ιδεώδη της πραγματικής Οικολογίας», αναδημοσιεύοντας ανακοίνωση της Χ.Α. Και επίσης, ότι έχει συσταθεί, από το 2007, η «Πράσινη Πτέρυγα», και το oikologiko.blogspot.gr που μετακόμισε ουσιαστικά στο volksland.blogspot.com, το οποίο ανήκει στην τοπική οργάνωση Εύβοιας-Βοιωτίας, ως μια οικολογική Χ.Α.. Απέναντι σε αυτά τα υπαρκτά ζητήματα, η λύση δεν είναι μια αντιφασιστική καταγγελτική ανακοίνωση μανιχαϊστικού τύπου, οι «καλοί» και «κακοί». Γιατί, πέραν του ότι έχει τα αντίθετα από τα προσδοκώμενα αποτελέσματα (βλ. περίπτωση Αγ. Παντελεήμονα), δεν εισέρχεται και στην ουσία των πραγμάτων που είναι εν τέλει το ζητούμενο.

Η ιστοριογραφία επισήμανε τις πληβειακές ρίζες των φασιστικών/ναζιστικών ιδεοληψιών και των ηγετών τους. Ο Glifford Geertz έχει δηλώσει, πως «οι ιδεολογίες μετατρέπουν το συναίσθημα σε νόημα και το καθιστούν κοινωνικά διαθέσιμο», όταν αυτός ο συμβολισμός γίνεται αποτελεσματικά από την εξουσία τότε μπορούν να ενωθούν διιστάμενα νοήματα, όπως Technik και Kultur, στη περίπτωση του ναζισμού, και να κυριαρχήσουν.

Όπως σημειώνει ο Jeffrey Herf στον Αντιδραστικό Μοντερνισμό, «στη χώρα της ρομαντικής αντεπανάστασης ενάντια στο Διαφωτισμό κατάφεραν να ενσωματώσουν την τεχνολογία μέσα στο συμβολισμό και τη γλώσσα της Kultur–κοινότητα, αίμα, βούληση, εγώ, μορφή, παραγωγικότητα και, τελικά, φυλή– αποσπώντάς την έξω από τη σφαίρα της Zivilisation –ορθός λόγος, διάνοια, διεθνισμός, υλισμός και οικονομία. Η ενσωμάτωση της τεχνολογίας στην κοσμοαντίληψη του γερμανικού εθνικισμού παρείχε ένα πολιτιστικό καλούπι που έμοιαζε να βάζει τάξη σ’ αυτό που οι διανοητές έβλεπαν ως μια χαοτική μεταπολεμική πραγματικότητα. Αυτό που ξεκίνησε ως μια ιθαγενής παράδοση Γερμανών μηχανικών και δεξιών λογίων, κατέληξε στα συνθήματα που λανσάρισαν οι ναζί. Συμφιλιώνοντας τεχνολογία και Innerlichkeit (εσωτερικότητα), οι αντιδραστικοί μοντερνιστές βοήθησαν στον εκναζισμό των Γερμανών μηχανικών και στην πρωτοκαθεδρία της ναζιστικής ιδεολογίας και πολιτικής απέναντι στην τεχνική ορθολογικότητα και στον βάσει μέσων-σκοπών υπολογισμό του εθνικού συμφέροντος, μέχρι και το τέλος του χιτλερικού καθεστώτος».

Σε κάθε περίπτωση, ο αντιδραστικός μοντερνισμός συμφιλίωσε τις ρομαντικές και ανορθολογικές ιδέες του γερμανικού εθνικισμού με την επιστημονική νεωτερικότητα και σύγχρονη τεχνολογία που εδράζεται στον ορθό λόγο του Διαφωτισμού. Ενσωμάτωσε τον τεχνικό πολιτισμό-Zivilisation σε οργανικό κομμάτι του πνευματικού πολιτισμού-Kultur, αφού έγινε κατανοητό ότι δεν ήταν εφικτή η επίτευξη ενός ισχυρού κράτους μέσα σε συνθήκες τεχνολογικής υστέρησης. Ασφαλώς και το ναζιστικό καθεστώς είναι ένα καθεστώς παθολογίας και εξαίρεσης, αλλά τούτη η εξαίρεση έχει τις ρίζες της στην ιστορία της Δύσης, χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι ο ναζισμός συνιστά αναπόφευκτη κατάληξη του καπιταλισμού ή του Διαφωτισμού. Αντίστοιχα, στο Διαφωτισμό έχουν τις ρίζες τους πρακτικές που εφαρμόστηκαν τον 18ο-19ο αιώνα –και τις οποίες ο Φουκώ ονομάζει συστήματα βιοπολιτικής κυριαρχίας– όπως η φυλακή ως ένας καταπιεστικός μηχανισμός που επιδρά τόσο στο πνεύμα όσο και στο σώμα, όπου υπάρχει μια αρχή περίκλεισης, όπως και στα εργοστάσια, στους στρατώνες και μετέπειτα στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Όπως και η περίπτωση των εβραίων, όπου ο ναζισμός κληρονόμησε και μετεξέλιξε έναν διάχυτο αντισημιτισμό (υπόθεση Ντρέιφους, για παράδειγμα), όπου ο εβραίος είναι η ενσάρκωση του χρηματιστικού καπιταλισμού και της παρασιτικής οικονομίας και κατά κάποιον τρόπο η ενσάρκωση μιας μισητής και βδελυρής νεωτερικότητας.

Θεωρώντας, λοιπόν, πως οτιδήποτε παρουσιάζεται Διαφωτιστικό δεν είναι φως και πως ότι παρουσιάζεται Προοδευτικό δεν είναι πρόοδος, οφείλουμε να μελετήσουμε και να προβληματιστούμε περισσότερο από τα πλούσια παραδείγματα που μας προσφέρει η ιστορία. Τα δεδομένα είναι άπειρα, αρκεί η ανάλυση να γίνεται στη σωστή βάση και μακριά από προσεγγίσεις -ισμών, διότι η συμπερασματολογία αντί να διδάσκει θα αποκρύπτει.

Και επί πλέον, επειδή η οικολογία, ο οικοφασισμός και η οικοκεντρικότητα ακουμπάνε, επικίνδυνα, ευαίσθητες γκρίζες ζώνες, επιβάλλεται και να είμαστε σε εγρήγορση, αλλά και να επανέλθουμε.

Αναρχικός Πυρήνας Χαλκίδας

Από τη ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ, φ. 128, Ιούνιος 2013

http://anarchypress.wordpress.com/2013/06/29/%CF%86%CF%8D%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%BD%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BD%CE%B1%CE%B6%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82/