Η Χρυσή Αυγή και η συνέχεια της δίκης
Του Σίμου Ανδρονίδη
‘Will we ever know what the answer to life really is? Can you really tell what life is? Maybe all the things that you know that are precious to you Could be swept away by fate’s own hand’ (Iron Maiden, ‘Blood Brothers).
Η δίκη του νεοναζιστικού μορφώματος της Χρυσής Αυγής συνεχίζεται, λειτουργώντας ταυτόχρονα ως δικονομικό «εργαλείο ανάλυσης» και εξέτασης των εγκλημάτων της. Παράλληλα με την διεξαγωγή της δίκης παρατηρείται μία σταδιακή αύξηση της βίαιης δραστηριοποίησης των ταγμάτων εφόδου της. Όπως επισημαίνεται σε ρεπορτάζ της Εφημερίδας των Συντακτών, «το 2015 και ιδιαίτερα από την περίοδο κοντά στην έναρξη της δίκης παρατηρούμε αύξηση των ρατσιστικών επιθέσεων, η οποία είναι μικρή μεν, αλλά ορατή. Παρατηρούμε οργανωμένες επιθέσεις από τάγματα εφόδου, αλλά και από μεμονωμένους δράστες, ενώ οι στόχοι είναι βέβαια μετανάστες, νέοι που η εμφάνιση τους θεωρείται «διαφορετική», ενώ ιδιαίτερη ωμή βία ασκείται σε διεμφυλικούς»[1]
Τα τάγματα εφόδου του νεοναζιστικού μορφώματος αποτέλεσαν και αποτελούν την βίαιη «αποτύπωση» του ρατσιστικού λόγου της Χρυσής Αυγής στο πεδίο του κοινωνικού. Σε αυτό το πλαίσιο, η βία που ασκούν τα τάγματα εφόδου «εδαφικοποιείται» αποκτώντας μία «υλικότητα αποκλεισμού»: όσοι νοούνται ως «διαφορετικοί» (ιδεολογικά, φυλετικά, σεξουαλικά), δέχονται μία πολύπλευρη λεκτική και σωματική βία που ως όλον στοχεύει στην «απένταξη» τους από την κοινωνική σφαίρα.
Για να παραφράσουμε την διάσημη ρήση του Κλαούζεβιτς, «τα τάγματα εφόδου είναι η συνέχεια της πολιτικής (της Χρυσής Αυγής) με άλλα μέσα». Συγκροτούνται στρατιωτικά, επιτελώντας μία ταυτόχρονη διπλή λειτουργία: «εσωτερικεύουν» την ρατσιστική-φασίζουσα ιδεολογία, «εξωτερικεύοντας» την άμεσα σε όσους δεν συνάδουν με το «υγιές» υπόδειγμα της «εθνικής «καθαρότητας» και κανονικότητας. Στην εποχή της βαθιάς οικονομικής-κεφαλαιοκρατικής κρίσης, τα τάγματα εφόδου συμφύθηκαν δομικά και οργανικά με την νεοναζιστική Χρυσή Αυγή. Δεν έδρασαν μεμονωμένα και αυτονομημένα, όπως θέλουν να παρουσιάσουν τα μέλη και τα στελέχη της Χρυσής Αυγής, που από το εδώλιο του κατηγορουμένου επιδιώκουν να αμβλύνουν και να λειάνουν τις βίαιες «γωνίες» της δράσης της. Με αυτόν τον τρόπο, εστιάζουν στο επιχείρημα μίας προσίδιας νομιμότητας: η Χρυσή Αυγή, είναι ένα νόμιμο κόμμα του ελληνικού κοινοβουλίου που απέχει παρασάγγας από τις βίαιες πρακτικές μεμονωμένων δραστών.
Όμως, δεν υπήρξε μία δομική απόκλιση λόγου και δράσης, αλλά μία δομική σύγκλιση, που διαμόρφωσε τους όρους και τις προϋποθέσεις για την ανάδυση και την αποκρυστάλλωση ενός «κρισιακού» πλαισίου δράσης που έτεινε στον ολικό αποκλεισμό της «ετερότητας». Πραγματικά, ο τρόπος δράσης των νεοναζιστικών ταγμάτων εφόδου συγκρότησε μία άμεση «εξουσιαστική τροπικότητα»: ήταν (και είναι) ένας τρόπος και μία μορφή εξουσίας που ασκούνταν πάνω στα σώματα των «άλλων» και των «διαφορετικών».
Δίπλα και εντός των «χασμάτων του νόμου», μία «εξουσιαστική» και βίαιη «τροπικότητα» αναδύθηκε. Όπως επισημαίνει έξοχα ο Νίκος Πουλαντζάς, «Κάθε νομικό σύστημα περιλαμβάνει την παρανομία και με την έννοια ότι εμπεριέχει, ως συστατικό μέρος της λογικής του, κενά και λευκά ‘‘χάσματα…του νόμου’’ [πρόκειται] για μηχανισμούς που έχουν σκόπιμα προβλεφτεί, για ρωγμές που θα επιτρέπουν την παράκαμψη του νόμου… Κάθε κράτος είναι οργανωμένο, μέσα στο θεσμικό του πλαίσιο, κατά τρόπο που να λειτουργεί (και κατά τρόπο που να λειτουργούν οι κυρίαρχες τάξεις) τόσο σύμφωνα με το νόμο του όσο κι ενάντια του… Παρανομία και νομιμότητα αποτελούν μέρος μιας και της ίδιας θεσμικής δομής»[2]
Εντός της ευρύτερης «κρισιακής» περιόδου, η νόμιμη κανονιστική λειτουργία και ο μετασχηματισμός της προς περισσότερο αυταρχικές μορφές, αποτέλεσαν τα δομικά και σύγχρονα «χάσματα του νόμου», «χάσματα» τα οποία δεν επικαλύπτουν την μορφή του κράτους αλλά αντιθέτως «απογυμνώνουν» την «παρανομία» που εδώ προσλαμβάνει τα χαρακτηριστικά του τρόπου «ανάγνωσης» της βαθιάς και οξυμένης οικονομικής κρίσης. Με άλλα λόγια διατυπωμένο, τα «χάσματα του νόμου», υπήρξαν ένας τρόπος εμπέδωσης και εμβάθυνσης της «κρισιακής» μνημονιακής κανονικότητας.
Τα τάγματα εφόδου του νεοναζιστικού μορφώματος έδρασαν εντός ενός έκτακτου-κρατικού πεδίου δράσης. Θα λέγαμε πως η Χρυσή Αυγή αναπαρήχθη ιδεολογικά και στο εσωτερικό αυτών των περιβόητων «χασμάτων του νόμου». Λίγο καιρό μετά την έναρξη της δίκης, το νεοναζιστικό μόρφωμα εστιάζει περισσότερο στο «αντιμνημονιακό» πλαίσιο της δράσης, με βασικό και προφανή σκοπό να «αποτινάζει» τις ναζιστικές του καταβολές.
Η έντονη κοινοβουλευτική δραστηριοποίηση της Χρυσής Αυγής δεν οδηγεί στην «υποβάθμιση» της βίαιης δράσης των ταγμάτων εφόδου. Αντιθέτως, συμπίπτουν, στο βαθμό που ο μισαλλόδοξος και ρατσιστικός λόγος της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής αντανακλάται (μέσω των ταγμάτων εφόδου) στο άμεσο πεδίο του κοινωνικού. Σε αυτό το σημείο προκύπτει μία οργανική σύμφυση που παράγει αφενός μεν τις συνδηλώσεις της πολιτικής-λεκτικής απεύθυνσης (λόγος προς κοινωνικές τάξεις) προς τις κοινωνικές τάξεις και τις μερίδες τάξεων, αφετέρου δε παράγει τις «συνέπειες» αυτού του λόγου που είναι οι βίαιες πράξεις που μεταφέρουν ακριβώς το «μήνυμα». Έτσι, το βίαιο νεοναζιστικό πράττειν (βία προς τους «άλλους»), συνδεόμενο με την συγκεκριμένη ιδεολογία προσλαμβάνει τα χαρακτηριστικά συγκρότησης μίας (φαντασιακής) αμιγώς εθνικής καπιταλιστικής συσσώρευσης που θα αποκλείει τους «διαφορετικούς», τους «μιαρούς».
Ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος (που ευφυώς αναφέρθηκε στην ανάδυση της διαιρετικής τομής αντιφασισμός/φασιστική εκτροπή στις διπλές εκλογές του 2012), επισημαίνει χαρακτηριστικά: Ταυτόχρονα αρθρώνονται από τη Χρυσή Αυγή απλουστευτικά σχήματα μανιχαϊστικού χαρακτήρα, τα οποία ενίοτε συνδέονται με ήδη διατυπωθείσες θεωρίες συνωμοσίας και την ανάπτυξη του μυστικισμού, όπου τον βασικό πόλο τον αποτελεί η Χρυσή Αυγή απέναντι σε όλους τους άλλους·, οι υπόλοιποι εμπλέκονται ή ανέχονται την υλοποίηση αυτών των συνωμοσιών (συνωμοσίες ενάντια στους Έλληνες, ρόλος του σιωνισμού κ.λπ). Αυτό, όπως και στην περίπτωση του κλασικού ναζισμού, δεν σηματοδοτεί κάποιο ανατρεπτικό πρόταγμα, αλλά έναν πιο εντατικοποιημένο καπιταλισμό με μεγαλύτερη αυτοτέλεια του κόμματος-κράτους»[3]
Όπως έχουμε αναφέρει και σε άλλα κείμενα, η Χρυσή Αυγή άντλησε κοινωνική ισχύ και δυναμική από ένα τμήμα του μπλοκ των κυριαρχούμενων τάξεων, μετατοπίζοντας την προς την πλευρά του άρχοντος αστικού συγκροτήματος εξουσίας. Είναι πολύ σημαντική η λαϊκή-εργατική αντιμετώπιση του νεοναζιστικού μορφώματος και της ιδεολογίας του μίσους και του αποκλεισμού που παράγει.
[1] Βλ. σχετικά, Τζιαντζή Αφροδίτη & Μπασκάκης Γιάννης, ‘Μετά το «μούδιασμα», τα τάγματα εφόδου εφορμούν ξανά’, Εφημερίδα των Συντακτών, 08/06/2015, σελ. 24.
[2] Αναφέρεται στο Σακελλαρόπουλος, σελ. 112.
[3] Βλ. σχετικά, Σακελλαρόπουλος Σπύρος, ‘Κρίση και κοινωνική διαστρωμάτωση στην Ελλάδα του 210ου αιώνα’, Εκδόσεις Τόπος, Αθήνα, 2014, σελ. 156-157.
http://www.respublica.gr/2015/07/column/chrisiavgh/