ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ ΠΕΡΙ «ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ» ΣΤΟΝ ΑΠΟΗΧΟ ΤΗΣ ΕΠΙΘΕΣΗΣ ΣΤΗΝ CHARLIE HEBDO
Από το World Socialist Web Site, σε μετάφραση PanPap για το Avantgarde
Η επίθεση στα γραφεία σύνταξης της Charlie Hebdo έχει συγκλονίσει την κοινή γνώμη, η οποία είναι σοκαρισμένη από τους βίαιους θανάτους δώδεκα ανθρώπων στο κέντρο του Παρισιού. Οι εικόνες του βίντεο, τις οποίες έχουν δει εκατομμύρια άνθρωποι, με τους ενόπλους να πυροβολούν και να σκοτώνουν έναν ήδη τραυματισμένο αστυνομικό, έχουν προσδώσει αξιοσημείωτη επικαιρότητα στα γεγονότα της Τετάρτης.
Στον άμεσο απόηχο των πυροβολισμών, το κράτος και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης προσπαθούν να εκμεταλλευτούν το φόβο και τη σύγχυση της κοινής γνώμης. Για άλλη μια φορά ξεσκεπάζεται η πολιτική χρεοκοπία και ο ουσιαστικά αντιδραστικός χαρακτήρας της τρομοκρατίας. Η τρομοκρατία εξυπηρετεί τα συμφέροντα του κράτους, το οποίο εκμεταλλεύεται τη δυνατότητα που του παρέχεται από τους τρομοκράτες για να εντείνει τον αυταρχισμό και το μιλιταρισμό. Το 2003, όταν η κυβέρνηση Μπους εισέβαλε στο Ιράκ, η αντίθεση του γαλλικού λαού ήταν τόσο μεγάλη ώστε η κυβέρνηση υπό την ηγεσία του προέδρου Ζακ Σιράκ αναγκάστηκε να αντιταχθεί στον πόλεμο, ακόμη και υπό την τεράστια πολιτική πίεση που της άσκησαν οι ΗΠΑ. Τώρα, δώδεκα χρόνια αργότερα και καθώς ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ προσπαθεί να μετατρέψει τη Γαλλία σε κύριο σύμμαχο των ΗΠΑ στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας», η επίθεση στο Παρίσι τού έρχεται κουτί.
Σε αυτές του τις προσπάθειες ο Ολάντ μπορεί να στηριχθεί στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα οποία σε τέτοιες περιπτώσεις κατευθύνουν όλη τους την ενέργεια προς τη συναισθηματική χειραγώγηση και τον πολιτικό αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης. Τα καπιταλιστικά ΜΜΕ, συνδυάζοντας έντεχνα την απόκρυψη πληροφοριών με μισές αλήθειες και ξεκάθαρα ψέματα, επινοούν μια αφήγηση που λογαριάζουν ότι θα απευθυνθεί όχι μόνο στα χαμηλότερα ένστικτα της κοινής γνώμης, αλλά ταυτόχρονα και στα δημοκρατικά και ιδεαλιστικά συναισθήματα της.
Σε ολόκληρη την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες γίνεται ο ισχυρισμός ότι η επίθεση στην Charlie Hebdo ήταν μια επίθεση στην ελευθερία του τύπου και το αναφαίρετο δικαίωμα των δημοσιογράφων σε μια δημοκρατική κοινωνία να εκφράζονται χωρίς περιορισμούς στην ελευθερία τους ή φόβο για τη ζωή τους. Η δολοφονία των σκιτσογράφων και των συντακτών της Charlie Hebdo ανάγεται σε επίθεση στις αρχές του ελεύθερου λόγου που είναι, υποτίθεται, τόσο σεβαστές στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η επίθεση κατά της Charlie Hebdo παρουσιάζεται συνεπώς ως μία ακόμα παρεκτροπή των μουσουλμάνων που δε μπορούν να ανεχθούν τις «δυτικές ελευθερίες». Από τα παραπάνω συνάγεται το συμπέρασμα ότι ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» – δηλαδή, η ιμπεριαλιστική λαίλαπα στη Μέση Ανατολή, την Κεντρική Ασία και τη Βόρεια και Κεντρική Αφρική – είναι μια αναπόφευκτη αναγκαιότητα.
Στη μέση αυτού του οργίου δημοκρατικής υποκρισίας, δε γίνεται καμία αναφορά στο γεγονός ότι ο αμερικάνικος στρατός είναι υπεύθυνος για τους θανάτους τουλάχιστον 15 δημοσιογράφων κατά τη διάρκεια των πολέμων στη Μέση Ανατολή. Στην αφήγηση περί «ελευθερίας του λόγου που δέχεται επίθεση» που βρίσκεται σε εξέλιξη δεν υπάρχει χώρος για οποιαδήποτε αναφορά στην επίθεση με πυραύλους αέρος-εδάφους που δέχτηκαν το 2003 τα γραφεία του Αλ Τζαζίρα στη Βαγδάτη, μια επίθεση που είχε ως αποτέλεσμα τρεις δημοσιογράφους νεκρούς και τέσσερις τραυματίες.
Ούτε γράφεται ή λέγεται κάτι για τη δολοφονία των δύο δημοσιογράφων τουReutersπου εργάζονταν στη Βαγδάτη, το φωτογράφο Namir Noor-Eldeen και τον οδηγό SaeedChmagh τον Ιούλη του 2007. Και οι δύο άνδρες έγιναν εσκεμμένα στόχοι των πολεμικών ελικοπτέρων Apache των ΗΠΑ ενώ βρίσκονταν σε αποστολή στην Ανατολική Βαγδάτη.
Η αμερικανική και διεθνής κοινή γνώμη μπόρεσε για πρώτη φορά να δει ένα βίντεο από την εν ψυχρώ δολοφονία των δύο δημοσιογράφων καθώς και μιας ομάδας Ιρακινών, τραβηγμένο από ένα από τα ελικόπτερα, όταν έγινε η δημοσίευση των WikiLeaks, απόρρητου υλικού που εξασφάλισε ένας Αμερικανός στρατιώτης, ο δεκανέας Μπράντλεϊ Τσέλσι Μάννινγκ.
Και με ποιον ακριβώς τρόπο ενήργησαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρώπη για να προστατεύσουν την ελευθερία του λόγου στην περίπτωση των WikiLeaks; Ο Τζούλιαν Ασάνζ, ιδρυτής και εκδότης των WikiLeaks, έχει υποστεί ανηλεείς διώξεις. Κορυφαίες προσωπικότητες της πολιτικής και των μέσων ενημέρωσης στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά τον κατήγγειλαν ως «τρομοκράτη» και απαίτησαν τη σύλληψή του· κάποιοι έφτασαν στο σημείο να απαιτούν δημοσίως τη δολοφονία του. Ο Ασάνζ διώκεται με ψευδείς κατηγορίες για «βιασμό», στημένες από τις αμερικάνικες και τις σουηδικές υπηρεσίες πληροφοριών. Έχει αναγκαστεί να αναζητήσει καταφύγιο στην πρεσβεία του Εκουαδόρ στο Λονδίνο, η οποία βρίσκεται υπό συνεχή φύλαξη από τη βρετανική αστυνομία που θα συλλάβει τον Ασάνζ αν αυτός βγει από την πρεσβεία. Όσο για τον Τσέλσι Μάννινγκ, βρίσκεται σήμερα στη φυλακή εκτίοντας 35ετή ποινή για προδοσία.
Να με ποιον τρόπο δείχνουν τη δέσμευσή τους στην ελευθερία του λόγου και την ασφάλεια των δημοσιογράφων οι σπουδαίες καπιταλιστικές «δημοκρατίες» της Βόρειας Αμερικής και της Ευρώπης!
Η ιερά συμμαχία κατά της «τρομοκρατίας». Μεταξύ τους και ο ισοπεδωτής της Γάζας
Η ανέντιμη και υποκριτική αφήγηση που παρουσιάζει το κράτος και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης απαιτεί η Charlie Hebdo και οι δολοφονημένοι σκιτσογράφοι και δημοσιογράφοι της να αναχθούν σε μάρτυρες της ελευθερίας του λόγου και εκπρόσωποι της σεβαστής δημοκρατικής παράδοσης της σκληρής εικονοκλαστικής δημοσιογραφίας.
Σε μια στήλη που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη στην εφημερίδα Financial Times, ο φιλελεύθερος ιστορικός Σάιμον Σάμα τοποθετεί την Charlie Hebdo σε μια λαμπρή παράδοση δημοσιογραφικής ασέβειας η οποία είναι «η ψυχή της ελευθερίας». Φέρνει στη μνήμη του τούς μεγάλους Ευρωπαίους σατιρικούς μεταξύ του δέκατου έκτου και του δέκατου ένατου αιώνα, που υπέβαλλαν τους μεγάλους και ισχυρούς στην περιφρόνηση τους. Μεταξύ των επιφανών στόχων τους, μας θυμίζει ο Σάμα, ήταν ο βάναυσος Δούκας της Άλμπα, ο οποίος στα 1500 έπνιξε στο αίμα τον ολλανδικό αγώνα για ελευθερία· τον Γάλλο «Βασιλιά Ήλιο», Λουδοβίκο 14ο· το Βρετανό πρωθυπουργό William Pitt· τον πρίγκιπα της Ουαλίας. «Η σάτιρα», γράφει ο Σάμα, «έγινε το οξυγόνο της πολιτικής, προκαλώντας υγιείς κραυγές χλευασμού σε καφενεία και ταβέρνες, όπου καρικατούρες κυκλοφορούσαν κάθε μέρα και κάθε εβδομάδα.»
Ο Σάμα τοποθετεί την Charlie Hebdo σε μια παράδοση στην οποία δεν ανήκει. Όλοι οι μεγάλοι σατιρικοί στους οποίους αναφέρεται ο Σάμα ήταν εκπρόσωποι ενός δημοκρατικού Διαφωτισμού που κατεύθυνε την περιφρόνησή του στους ισχυρούς και διεφθαρμένους υπερασπιστές των προνομίων της αριστοκρατίας. Με τις αδυσώπητα απαξιωτικές απεικονίσεις που έχει επιφυλάξει στους μουσουλμάνους, η CharlieHebdoέχει χλευάσει τους φτωχούς και τους αδύναμους.
Το να μιλάμε ωμά και ειλικρινά για τον πρόστυχο, κυνικό και φτηνό χαρακτήρα τηςCharlie Hebdo δε σημαίνει ότι παραβλέπουμε ή ανεχόμαστε τη δολοφονία του προσωπικού της. Αλλά όταν το σύνθημα «Είμαι ο Charlie» υιοθετείται και προωθείται σε τέτοιο μεγάλο βαθμό από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ως σύνθημα διαδηλώσεων διαμαρτυρίας, όσοι δεν έχουν κατακλυσθεί τελείως από την προπαγάνδα του κράτους και των μέσων ενημέρωσης οφείλουν να απαντήσουν: «Είμαστε αντίθετοι με την βίαιη επίθεση στο περιοδικό, αλλά δεν είμαστε – ούτε έχουμε τίποτα το κοινό –με τη Charlie».
Οι μαρξιστές έχουν εμπειρία στον αγώνα για τον περιορισμό της επιρροής της θρησκείας στη συνείδηση των μαζών. Αλλά δίνουν αυτόν τον αγώνα έχοντας την κατανόηση ότι η θρησκευτική πίστη συντηρείται από τις αντίξοες συνθήκες και τις τρομερές κακουχίες. Η θρησκεία δεν πρέπει να γίνεται αντικείμενο εμπαιγμού, αλλά να κατανοείται και να επικρίνεται με τον τρόπο που ο Καρλ Μαρξ την κατανόησε και την επέκρινε:
«Η θρησκευτική αγωνία είναι […] η έκφραση της πραγματικής αγωνίας και επίσης η διαμαρτυρία απέναντι στην πραγματική αγωνία. Η θρησκεία είναι ο αναστεναγμός του καταπιεζόμενου πλάσματος, η καρδιά ενός άκαρδου κόσμου, το πνεύμα μιας χωρίς πνευματικότητα κατάστασης. Είναι το όπιο του λαού. […]
Η κατάργηση της θρησκείας ως απατηλής ευτυχίας του λαού σημαίνει απαίτηση της πραγματικής του ευτυχίας. Η απαίτηση της εγκατάλειψης των ψευδαισθήσεων για την κατάστασή του είναι η απαίτηση της εγκατάλειψης μιας κατάστασης στην οποία χρειάζεται τις ψευδαισθήσεις. Η κριτική της θρησκείας είναι, επομένως, η εμβρυακή κριτική της κοιλάδας των δακρύων, που φωτοστέφανό της είναι η θρησκεία.» [Κ. Μαρξ, Συμβολή στην Κριτική της Εγελιανής Φιλοσοφίας του Δικαίου].
Αρκεί κανείς να διαβάσει τις λέξεις αυτές για να δει το διανοητικό και ηθικό χάσμα που χωρίζει το μαρξισμό από το νοσηρό περιβάλλον του πρώην αριστερού πολιτικού κυνισμού που έχει βρει την έκφρασή του στην Charlie Hebdo. Δεν υπήρξε τίποτα διαφωτιστικό, πόσο μάλλον εποικοδομητικό, στην παιδαριώδη και συχνά άσεμνη δυσφήμηση που επιφύλαξε στη μουσουλμανική θρησκεία και τις παραδόσεις της.
Οι κυνικά προκλητικές αντιμουσουλμανικές γελοιογραφίες που έχουν εμφανιστεί σε τόσα πολλά εξώφυλλα της Charlie Hebdo έχουν υποθάλψει και διευκολύνει την ανάπτυξη των ακροδεξιών σοβινιστικών κινημάτων στη Γαλλία. Είναι παράλογο να ισχυρίζεται κανείς, υπερασπιζόμενος τη Charlie Hebdo, ότι οι γελοιογραφίες αυτές είναι «χιουμοριστικές» και δεν έχουν πολιτικές συνέπειες. Εκτός από το γεγονός ότι η γαλλική κυβέρνηση προσπαθεί απελπισμένα να κερδίσει υποστήριξη για την αυξανόμενη στρατιωτική της ατζέντα στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή, η Γαλλία είναι μια χώρα στην οποία η επιρροή του νεοφασιστικού Εθνικού Μετώπου αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Σε αυτό το πολιτικό πλαίσιο, η Charlie Hebdo διευκόλυνε την ανάπτυξη μιας μορφής πολιτικοποιημένου αντιμουσουλμανικού αισθήματος που μοιράζεται ανησυχητικές ομοιότητες με τον πολιτικοποιημένο αντισημιτισμό που προέκυψε ως μαζικό κίνημα στη Γαλλία το 1890.
Χρησιμοποιώντας χοντροκομμένες και χυδαίες γελοιογραφίες που παρουσιάζουν μια απειλητική και στερεοτυπική εικόνα των μουσουλμάνων, η CharlieHebdo θυμίζει τις φτηνές ρατσιστικές δημοσιεύσεις που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της αντισημιτικής αναταραχής που σάρωσε τη Γαλλία κατά τη διάρκεια της διάσημης υπόθεσης Dreyfus – η οποία ξέσπασε το 1894 όταν ένας εβραϊκής καταγωγής αξιωματικός κατηγορήθηκε και καταδικάστηκε ψευδώς για κατασκοπεία για λογαριασμό της Γερμανίας. Εντείνοντας το μίσος ενάντια στους Εβραίους, η La LibreParole[«Ελεύθερος Λόγος»], που δημοσιευόταν από τον περίφημο Edoard AdolfeDrumont, έκανε ιδιαίτερα αποτελεσματική χρήση γελοιογραφιών που υιοθετούσαν τις γνωστές αντισημιτικές μεθόδους. Οι γελοιογραφίες αυτές χρησίμευσαν για την ανάφλεξη της κοινής γνώμης, υποκινώντας όχλους εναντίον του Dreyfus και των υπερασπιστών του, όπως ο Εμίλ Ζολά, ο μεγάλος μυθιστοριογράφος και συγγραφέας του «Κατηγορώ» (‘J‘accuse’).
Το World Socialist Web Site, βασισμένο στις μακροχρόνιες πολιτικές του αρχές, αντιτίθεται και καταδικάζει απερίφραστα την τρομοκρατική επίθεση στη Charlie Hebdo. Αλλά αρνούμαστε να συνταχθούμε με την απεικόνιση της Charlie Hebdo ως μάρτυρα της δημοκρατίας και της ελευθερίας του λόγου, και προειδοποιούμε τους αναγνώστες μας να είναι δύσπιστοι όσον αφορά την αντιδραστική ατζέντα που παρακινεί αυτή την υποκριτική και ανέντιμη εκστρατεία.
David North