γραφει ο Manuel

Ένα από τα αγαπημένα επιχειρήματα των υπέρμαχων της αστικής δημοκρατίας είναι, βεβαίως, η δημοκρατία που σημαίνει πλειοψηφική άποψη και εκλογές με καθολική, μάλιστα, συμμετοχή σε αυτές.

Ας αφήσουμε τη μεγάλη κουβέντα για το κατά πόσο, ακόμη και στις πιο «ευνομούμενες» από τις «ευνομούμενες» δυτικές κοινωνίες η πλειοψηφία, όπως εκφράζεται σε συγκεκριμένες συνθήκες ανά τέσσερα χρόνια ή κάπως νωρίτερα, συνιστά έκφραση της δημοκρατικής πολιτείας και της λαϊκής κυριαρχίας. Ο γνωστός αριστερός οπορτουνιστής Κορνήλιος Καστοριάδης το λέει πολύ ωραία, όταν σαρκάζει τη μεταφυσική μετουσίωση της ψήφου και της δι” αυτής αντιπροσώπευσης σε έκφραση της λαϊκής βούλησης.

Ο υπερεκτιμημένος αντικομμουνιστής φιλόσοφος, βέβαια, θα έκανε έναν σοβαρό δεξιό πολιτικό αναλυτή να κουνήσει ειρωνικά τη σοφή κεφάλα του, τη γεμάτη Διαφωτισμό της Λογικής που την κάνει Κοινή, για ν” ανοίξει ο δρόμος για τις Αγορές και τη λογική τους. Ας μην ασχοληθούμε, λοιπόν, με τέτοιους γραφικούς. Ας πιάσουμε κάτι στέρεο. Ένα παράδειγμα της συνταγματικής Ιστορίας μας.

Έχει γίνει η «επανάσταση» της 3ης Σεπτεμβρίου του 1843 και ο Όθων παραχωρεί(!) Σύνταγμα κομμένο και ραμμένο στα μέτρα του. Μέσα σε αυτό το εξαιρετικά μοναρχικό και συντηρητικό Σύνταγμα, όμως, δεσπόζει η κατοχύρωση της σχεδόν καθολικής ψηφοφορίας. Το»σχεδόν» πάει στους ήσσονος σημασίας περιορισμούς που πρακτικά αφορούσαν πολύ λίγους πολίτες.

Τι είχε συμβεί; Σε μια εποχή που στην Ευρώπη το δικαίωμα ψήφου υπέκειτο σε πολύ περισσότερους περιορισμούς, ακόμη και στη μητέρα του κοινοβουλευτισμού Αγγλία, ποια δημοκρατική μύγα τσίμπησε τα μέλη της Εθνοσυνέλευσης να προκρίνουν και τον Όθωνα να αποδεχθεί μια τέτοια εξαιρετικά δημοκρατική ρύθμιση; Μήπως στη γη του Κλεισθένους και του Περικλέους ο Κωλέττης πήρε τζούρα δημοκρατίας και μέθυσε με άκρατο οίνο πολιτικής ελευθερίας ο βασιλεύς της Ελλάδος;

Θαύματα δε γίνονται, βέβαια. Με τη σχεδόν καθολική ψηφοφορία οι τοπάρχες και τα πελατειακά τους δίκτυα βρήκαν τον πλέον ασφαλή τρόπο να αναπαράγουν την κυριαρχία τους, έχοντας ως δεδομένο τον έλεγχο μιας μάζας αγράμματων (αναλφάβητων, για την ακρίβεια) και πολιτικά αμόρφωτων ψηφοφόρων. Ο έγκριτος συνταγματολόγος Νίκος Αλιβιζάτος το λέει ξεκάθαρα. Βέβαια, ο ίδιος αστός νομικός ουδόλως αμφισβητεί την αστική δημοκρατία. Αναφέρει, επικριτικά, την κατάσταση στην προ-αστική Ελλάδα, προκειμένου να καταδείξει (και σωστά) το πώς τα προκαπιταλιστικά πολιτικά και κοινωνικά μορφώματα αξιοποιούν ένα αστικό προκάλυμμα, κατεξοχήν διαφωτιστικό, για να επιβιώσουν στις νέες συνθήκες, τις μεταοθωμανικές.

Ένας άλλος νομικός, που δεν έμεινε στην Ιστορία ως νομικός, αλλά ως ο μεγαλύτερος επαναστάτης όλων των εποχών, το λέει αλλιώς: Η παντοδυναμία του «πλούτου» γι” αυτό ακριβώς είναι πιο σίγουρη στη δημοκρατία, γιατί δεν εξαρτιέται από ένα κακό πολιτικό περίβλημα του καπιταλισμού. Η δημοκρατία είναι το καλύτερο δυνατό πολιτικό περίβλημα του καπιταλισμού και γι” αυτό το κεφάλαιο, όταν αποχτήσει … αυτό το καλύτερο περίβλημα, θεμελιώνει την εξουσία του με τόση ασφάλεια, με τόση σιγουριά, που καμιά αλλαγή ούτε προσώπων, ούτε θεσμών, ούτε κομμάτων μέσα στην αστική δημοκρατία δεν κλονίζει αυτή την εξουσία.

Πού πατάμε σήμερα; Ποια είναι η δημοκρατία της αστικής τάξης στην Ελλάδα 170 χρόνια ακριβώς, μετά την ψήφιση του Συντάγματος του 1844; Έχουμε την καλύτερη δημοκρατία που μπορούμε να έχουμε, θα απαντούσε ένας σώφρων αστός. Την καλύτερη που θα μπορούμε να έχουμε, όμως, δεν την είδαμε ακόμη, αγαπητέ απολογητή του Παλαιού Καθεστώτος και του Διαφωτισμού συνάμα.

 Πηγές

Αλιβιζάτος Νίκος: Το Σύνταγμα και οι εχθροί του στη νεοελληνική ιστορία 1800-2010 Εκδ. Πόλις 2011

Καστοριάδης Κορνήλιος Αρχαία Ελληνική Δημοκρατία και η σημασία της για μας σήμερα, Εκδ. Ύψιλον 1984

Λένιν Β.Ι.: Κράτος και Επανάσταση, Εκδ. Σύγχρονη Εποχή 2010.

Πουλαντζάς Νίκος: Πολιτική εξουσία και κοινωνικές τάξεις Εκδ. Θεμέλιο, 1985