Ποιοι είναι οι Ισραηλινοί που αρνούνται την κλήση για συμμετοχή στη στρατιωτική επιχείρηση Protective Edge;
Posted on Αυγούστου 5, 2014 by intifadagr
Της Dahlia Scheindlin
Το Σάββατο το βράδυ, άλλη μια αντιπολεμική διαδήλωση έγινε στο Τελ Αβίβ. Λίγες εκατοντάδες κόσμος πορεύτηκε και φώναξε συνθήματα και ευχήθηκε οι φήμες για μια ύφεση να είναι αληθινές.
Με μικρή συμμετοχή και τραβώντας λίγη προσοχή, οι διαδηλωτές είχαν μικρό αντίκτυπο. Αλλά δεν φαίνεται να υπάρχουν πολλά άλλα που μπορούν να κάνουν όσοι αντιτίθενται στον πόλεμο.
Οι στρατιώτες και οι έφεδροι έχουν άλλη μια επιλογή: πολιτική ανυπακοή, άρνηση συμμετοχής.
Είναι ένα τεράστιο ταμπού. Η ιδέα να αποφύγει κανείς τη θητεία στις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις σε μια κοινωνία όπου η μυθική ιδρυτική αφήγηση είναι περί προστασίας από υπαρξιακή καταστροφή, αποτελεί ανάθεμα ακόμα και σε κανονικούς καιρούς.
Το να αρνηθείς να καταταγείς σε καιρό πολέμου είναι πρακτικά εμπρηστικό. Όταν έκανα μια ανάρτηση ζητώντας επαφές με αντιρρησίες, ένας φίλος απάντησε: «Γιατί να αρνηθεί κανείς;».
Η άρνηση τότε και τώρα
Πίσω στο 2005, όταν κάποιοι στρατιώτες αρνήθηκαν τη θητεία για να αποφύγουν να εκκενώσουν εποικισμούς στη Γάζα, σκέφτηκα για το πότε η άρνηση φαίνεται θεμιτή.
«Το να χρησιμοποιήσεις το εν δυνάμει εκρηκτικό εργαλείο της άρνησης αποτελεσματικά, προκαλώντας τις μικρότερες ζημιές, πρέπει να υφίστανται κάποιες προϋποθέσεις. Η άρνηση αμφισβητεί τη νομιμότητα δημοκρατικών θεσμών. Οι αρνητές χρειάζεται να επιδείξουν αποδοχή αυτών των θεσμών σε όλα τα άλλα ζητήματα για να διαφυλάξουν τη νομιμοποίησή τους. Επίσης, οι αρνητές θα πρέπει να αναλάβουν πλήρως την ευθύνη για τις πράξεις τους – περνώντας μια βαθιά προσωπική διαδικασία απόφασης, που θα πρέπει να είναι όσο ελεύθερη και ανεξάρτητη γίνεται.»
Ξανακοίταξα αυτά τα λόγια τώρα, για να αξιολογήσω τις σκέψεις λίγων ατόμων που αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στην επιχείρηση Protective Edge. Ζήτησαν τα στοιχεία τους να κρατηθούν αόριστα ως προϋπόθεση για την συνέντευξη. Τα ονόματά τους εδώ έχουν αλλάξει.
«Δεν μπορείς να αλλάξεις τα πράγματα από μέσα»
Ο Ταμίρ είναι ένας 28χρονος που υπηρέτησε σε μάχιμη μονάδα ως έφεδρος στρατιώτης. Πολέμησε στον προηγούμενο πόλεμο στη Γάζα, την επιχείρηση Pillar of Defense, το 2012. Αλλά οι αμφιβολίες του ξεκίνησαν ήδη κατά τη διάρκεια της κανονικής του θητείας. «Δεν ήμουν πολιτικά ενεργός πριν καταταγώ. Σκεφτόμουν πως η κατοχή δεν είναι καλή, αλλά σκεφτόμουν πως έπρεπε να ελέγχω τους Παλαιστίνιους ώστε να μην ανατινάζουν λεωφορεία. Ο στρατός με έκανε να γίνω πολιτικό ον, όταν αντιμετώπισα την κατοχή στη Δυτική Όχθη, και επίσης όταν υπηρέτησα στη Γάζα και είδα τι συνέβαινε εκεί.»
Σκεφτόταν πως ήταν σημαντικό να κάνει εφεδρική θητεία για να αλλάξει τα πράγματα από μέσα. Αλλά «σιγά-σιγά αντιλήφθηκα ότι δεν έχει σημασία. Δεν μπορείς να αλλάξεις τα πράγματα από μέσα, μόνο απ’ έξω, ψηφίζοντας ή με διαδηλώσεις. Και μετά αντιλήφθηκα πως ούτε αυτό λειτουργεί».
Με την επιχείρηση Pillar of Defense, αντιμετώπισε ένα αυξανόμενο χάσμα ανάμεσα στο πώς παρουσιάζονται οι στρατιωτικές αποστολές και στην πραγματικότητα. «Αυτό που παρουσιαζόταν στα μέσα δεν αντικατόπτριζε την πραγματικότητα. Τι είναι ένας «θεμιτός στόχος της Χαμάς»; Μπορεί να είναι οτιδήποτε οι IDF [Ισραηλινές Δυνάμεις «Άμυνας» - οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις] αποφασίσουν να ανατινάξουν: ένα σπίτι, ένα περιβόλι, ένα σταυροδρόμι. Λένε, θα πετάξουμε φυλλάδια στις γειτονιές, ώστε όταν θα μπείτε θα μπορείτε να πυροβολείτε παντού, ώστε να μπορούμε να ρίχνουμε πυρά πυροβολικού στις γειτονιές».
Όταν κλήθηκε για την επιχείρηση Protective Edge, o Ταμίρ είπε στους αξιωματικούς του ότι δεν θα πάει, και τους είπε το γιατί. Ετοίμασε ένα σάκο για τη φυλακή, αλλά απλά τον άφησαν να φύγει. Ο Ταμίρ αναρωτιέται εάν είναι κάπως σχετικοί με το πρόβλημα: «Έχουν ερωτήματα κι οι ίδιοι. Τι πάμε να κάνουμε στη Γάζα; Είναι στο DNA τους να εκτελούν διαταγές, αλλά νομίζω πως καταλαβαίνουν». Λέει ότι δεν είναι ο μόνος, άκουσε για τέσσερις-πέντε άλλους που αρνήθηκαν. Μαζί με την άρνηση από τα δεξιά, πιστεύει πως οι ανώτεροί του είναι τώρα πια εξοικειωμένοι με το ζήτημα.
Ο Ζεέβ δεν ξέφυγε τόσο εύκολα. Ένας 32χρονος έφεδρος, έκανε την υποχρεωτική του θητεία στο απόγειο της Δεύτερης Ιντιφάντα – «το σύνταγμά μου ήταν παντού στη Δυτική Όχθη». Έκανε εφεδρική θητεία, πολέμησε κατά την επιχείρηση Cast Lead. To 2012 είχε αποφασίσει να αρνηθεί να καταταγεί για την επιχείρηση Pillar of Defense, αλλά δεν επιστρατεύθηκε για μάχη.
Γι’ αυτόν, η άρνηση είναι μια προσωπική πολιτική δήλωση, όχι για να δημιουργήσει ένα δημόσιο σύμβολο ή κίνημα. «Είναι σαν να είσαι χορτοφάγος, το ξέρεις πως δεν θα σώσεις ζώα, είναι απλά μια πολιτική δήλωση. Η δική μου πράξη δεν θα αλλάξει τίποτα».
Παρόλα αυτά ο Ζεέβ, αμφιταλαντεύεται ανάμεσα σε μια δημόσια δήλωση και μια εντελώς προσωπική επιλογή. Ήθελε να «νιώσει καλύτερα με τον εαυτό του στο μέλλον». Εξηγεί: «Όταν πήγα για το Cast Lead, έδωσα στο στρατό μια ευκαιρία. Τώρα όταν λέω στον κόσμο ότι συμμετείχα, ντρέπομαι».
Η διαδικασία του συλλογισμού ήταν σταδιακή γι’ αυτόν.
«Είναι ένα εφαλτήριο ενδοσκόπησης. Βλέπω τον εαυτό μου ως νομοταγή πολίτη. Η συμμετοχή των πολιτών στην κυβέρνηση και τους νόμους είναι ουσιώδης. Είναι εν τέλει μια δημοκρατική κυβέρνηση που αντικατοπτρίζει το τωρινό πολιτικό κλίμα στο Ισραήλ και ως κάποιος που είναι αφοσιωμένος στη δημοκρατία, θα πρέπει να το σεβαστώ αυτό. Αιφνιδιάστηκα από την ίδια μου τη ριζοσπατικότητα. Κοιτάζω τον εαυτό μου στον καθρέφτη και λέω «ουάου, πράγματι εγώ το έκανα αυτό». Είναι ενάντιο στον τρόπο με τον οποίο μεγάλωσα και σε αυτά που πίστευα».
Ο Ζεέβ έχει οικογένεια κι ένα δίχρονο παιδί. Ήξερε πως ο στρατός θα μπορούσε είτε να τον αγνοήσει είτε να τον φυλακίσει. Μετά από 5 ημέρες επικοινωνίας με τον στρατό, οι ανώτεροί του, του είπαν να αναφερθεί στη μονάδα του σε μια ώρα. Αντ’ αυτού, έφυγε για την Ευρώπη και όταν οι IDF ήρθαν σπίτι του, είχε ήδη φύγει.
Μίλησα με έναν τρίτο αρνητή, τον Ρόνι, αφότου αποφυλακίστηκε μετά από τρεις σχεδόν βδομάδες στη φυλακή.
Ο Ρόνι, 31 ετών, ήταν επίσης ένας μάχιμος στρατιώτης κατά την [βασική] υποχρεωτική θητεία του. Με την πάροδο των χρόνων αντιλήφθηκε ότι δεν ήθελε να είναι μέρος του συστήματος. Δεν ήταν θέμα ενός συγκεκριμένου συμβάντος ή μιας καμπής. «Το όλο πράγμα ήταν αυθαίρετη βία, βία χωρίς νόημα ενάντια σε έναν άμαχο πληθυσμό»
Γι’ αυτόν η προσωπική συλλογιστική μετατρέπεται σε κοινωνική ευθύνη.
«Από τη θητεία μου στη Δεύτερη Ιντιφάντα, στη Δυτική Όχθη όλη την περίοδο, ως αξιωματικός, κανένας δεν μπορεί να μου πει ότι αυτό που συμβαίνει εκεί είναι ηθικό και ότι είναι ζήτημα ασφαλείας για τους Ισραηλινούς. Δεν είναι ηθικό και είναι ένα σύστημα ελέγχου. Δεν είναι κάτι που μπορώ να διαγράψω. Απλά δεν μπορώ. Είναι πέρα από την προσωπική μου ευθύνη, έχω ευθύνη προς την κοινωνία μου, παλαιστινιακή και ισραηλινή – πρέπει να σταματήσουμε».
Οπότε όταν έλαβε τη διαταγή για κατάταξη για την επιχείρηση Protective Edge, παρουσιάστηκε μόνο για να πει ότι δεν δεχόταν την κατάταξη. Οι αξιωματικοί του, του είπαν «Αφού είσαι εδώ πρέπει να πας», «Είπα δεν θα πάω, είπε “ξέρεις τι σημαίνει αυτό”»
O Ουριέλ Φερέρα, 19χρονος ορθόδοξος εβραίος από την Μπιρ Σέμπα, μπαίνει στην βάση κατάταξης Τελ Χασομέρ όπου θα ανακοινώσει επίσημα την άρνησή του να καταταγεί στον ισραηλινό στρατό. 27 Απριλίου 2014. [έχει έκτοτε φυλακιστεί επανειλημμένα]
Το προσωπικό της φυλακής ήξερε το λόγο για τον οποίο βρισκόταν εκεί, αλλά πέραν αυτού, το κράτησε για τον εαυτό του. «Οι άλλοι κρατούμενοι δεν ήξεραν για ποιο λόγο ήμουν μέσα. Αποφάσισα εκ των προτέρων ότι εάν επρόκειτο να κάτσω μαζί με 15 στρατιώτες κατά την [βασική] υποχρεωτική τους θητεία δε θα ξέμπλεκα… Δεν μπορούσα να συμμετάσχω σ’ όλη αυτήν την μιλιταριστική συζήτηση… απλά θα μου έλεγαν με απόλυτη πεποίθηση ότι πρέπει να σκοτώνουνε γυναίκες και παιδιά, και ήταν ξεκάθαρο ότι δεν μπορούσα να το συμμεριστώ αυτό».
Πέρα από την εμπειρία της φυλάκισης, του εξευτελισμού, της έλλειψης ελευθερίας και του καθαρίσματος της τουαλέτας, ο Ρόνι εκνευρίστηκε από τη νοοτροπία.
«Ήταν μια πολύ απελπιστική εμπειρία. Το μόνο που είχαμε ήταν [η δωρεάν δεξιά εφημερίδα] «Israel Hayom». Οι στρατιώτες ήξεραν μόνο την ισραηλινή αφήγηση. Ήταν η πιο μιλιταριστική, επιθετική, ρατσιστική αφήγηση που είχα αντιμετωπίσει ποτέ. Εάν διαβάζουμε σχόλια στο ίντερνετ και στο facebook και ρωτάμε εάν αντικατοπτρίζουν τις απόψεις του κόσμου… Βγήκα από τη φυλακή με πολύ σοβαρές ανησυχίες.»
Ο Ρόνι ακούγεται πιο λυπημένος από τους άλλους δύο καθώς περιγράφει την κοινωνική απομόνωση της άρνησης. Η οικογένειά του είναι γεμάτοι άντρες που υπηρέτησαν περήφανα σε μάχες – από τον παππού του μέχρι τον αδερφό του. Αποδέχτηκαν οποιαδήποτε κατεύθυνση της πολιτικής του σκέψης, εκτός από αυτή. Συγκρούστηκε με τον μεγαλύτερο αδερφό του. «Είναι ένα πράγμα να είσαι καλός Ισραηλινός, αλλά για να είσαι καλό μέλος της οικογένειας, πρέπει να πας. Είναι το πιο βασικό πράγμα».
Η αριστερά και ο νόμος
Για άλλους αριστερούς, αυτά τα επιχειρήματα δεν στέκουν.
[ΣτΜ ο όρος αριστεροί χρησιμοποιείται από τη συντάκτρια. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν οργανώσεις όπως η Peace Now ή το κόμμα Meretz θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν «αριστερά»]
Κάποιοι που είναι επικριτές των πολιτικών του Ισραήλ ή ακόμα και αντιτίθενται ενεργά, δεν πιστεύουν στην άρνηση σε κλήση για κατάταξη σε καιρό πολέμου ή και γενικά. Δεν έχουν πρόβλημα να αναφερθούν τα πλήρη ονόματά τους.
Ο Γιαρίβ Ομπενχάιμερ, διευθυντής της Peace Now [ΣτΜ. Ειρήνη Τώρα – οργάνωση που υποστηρίζει τη λύση των δύο κρατών για Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους. Όμως είχε αρχικά υποστηρίξει τον πόλεμο στο Λίβανο το 2006.], αλλά επίσης μάχιμος στρατιώτης και έφεδρος (παρόλο που δεν κλήθηκε), μου είπε ότι βλέπει διάφορους λόγους για τους οποίους εκείνοι που είναι επικριτικοί προς το Ισραήλ, θα πρέπει να υπηρετήσουν. Ο πρώτος είναι απλά – όπως το έθεσε ο Ζεέβ – ότι σε μια δημοκρατική κοινωνία, οι άνθρωποι θα πρέπει να εκπληρώσουν τις νομικές τους υποχρεώσεις. Μια τέτοια συμμετοχή δίνει επίσης αξιοπιστία στους αριστερούς ισχυρισμούς ενάντια στη δεξιά άρνηση [στράτευσης].
«Η κυβέρνηση είναι κυρίαρχη. Όπως κάποιες φορές ζητάμε από τους στρατιώτες και το στρατό να εκκενώσουν εποικισμούς ή περιοχές, θα πρέπει να κάνουμε [κι] αυτό. Δεν είναι μέσα από την άρνηση ο τρόπος να επηρεάσεις την πολιτική. Σε μια δημοκρατία το εκλεγμένο επίπεδο παίρνει τις αποφάσεις».
Πιστεύει ότι κριτικά άτομα που υπηρετούν θα πρέπει να αποτελούν έναν έλεγχο και μια ισορροπία στη συμπεριφορά του στρατού.
«Οι στρατιώτες έχουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο στο να θέτουν ερωτήματα σχετικά με διαταγές, να μην εκπληρώνουν παράνομες διαταγές και να επηρεάζουν το πώς εκτελούνται οι διαταγές. Εάν αποφασίσουμε ότι δεν μας ταιριάζει και αφήσουμε το πεδίο γι’ αυτούς με άλλες απόψεις, ίσως να γίνουν πιο πολεμοχαρείς και να διαπράξουν χειρότερα εγκλήματα».
Επιπλέον, ο Οπενχάιμερ ανησυχεί ότι η άρνηση θα αποτύχει να προκαλέσει πολιτική αλλαγή – και μπορεί να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. «Εν τέλει, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι η αλλαγή πολιτικής δεν θα έρθει με την άρνηση. Το αντίθετο: πιστεύω ότι μπορεί να την κάνει ασήμαντη. [Η αλλαγή] μπορεί να έρθει μόνο από την κάλπη και τη δημόσια συζήτηση γύρω και κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων».
Ο Ούρι Ζάκι, 39 ετών, έχει υπάρξει ενεργό μέλος του αριστερού πολιτικού κόμματος Μέρετζ για πάνω από μια δεκαετία. Έχει αφιερώσει τη ζωή του στην πολιτική δραστηριότητα – ήταν επικεφαλής της νεολαίας, και ήταν ο δέκατος στη λίστα υποψηφίων του Μέρετζ. Πέρασε σχεδόν τέσσερα χρόνια ως εκπρόσωπος στην Ουάσιγκτον, της ισραηλινής οργάνωσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων B’Tselem. Παλεύει να συμφιλιώσει τις τρομερές καταστάσεις του πολέμου και τα βαθιά προβλήματα που βλέπει στην άρνηση.
«Είμαι πολύ, πολύ ενοχλημένος και ελπίζω ότι το Ισραήλ θα διερευνήσει τον εαυτό του σχετικά με… τους στόχους, ιδιωτικά σπίτια, και επιθέσεις σε σχολεία και νοσοκομεία και ΜΜΕ. Παρόλα αυτά μιλάμε για μια επίθεση στο Ισραήλ που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε. Δεν νομίζω ότι το Ισραήλ είναι σε θέση να παρατήσει τις IDF – το «αμυντικό» κομμάτι. Δεν μπορείς να αγνοήσεις το δικαίωμα του Ισραήλ να απαντά όταν πύραυλοι εκτοξεύονται εναντίον του. Δεν μπορούμε απλά να στρέψουμε το άλλο μάγουλο.»
Ο πόλεμος είναι κάτι διαφορετικό από τη συνεχιζόμενη κατοχή, στα μάτια του. «Η Δυτική Όχθη δεν είναι καθόλου θέμα άμυνας, όσο κι αν προσπαθούν να μας το πουλήσουν», λέει. «Ίσως ως ένα βαθμό είναι άμυνα για τους εποικισμούς και βέβαια [οι έποικοι] είναι πολίτες και χρήζουν προστασίας. Αλλά αυτό δημιουργεί πολλά περισσότερα ερωτηματικά σε μένα για το αν θα υπηρετήσω, για να διατηρήσω τον νούμερο ένα κίνδυνο για το Κράτος του Ισραήλ».
Ίσως το πιο πειστικό κομμάτι της ιστορίας του Ούρι και της προσωπικής του πάλης, είναι το πώς η [βασική] υποχρεωτική του θητεία τον μετάλλαξε. Όταν κατετάγη, δεν ήταν μόνο δεξιός, αλλά στην πραγματικότητα ήταν νεαρό μέλος του κόμματος Λικούντ. Κατά τη διάρκεια της θητείας «πραγματικά υπηρέτησα την κατοχή». Δούλεψε σε μια φυλακή κρατώντας Παλαιστίνιους καταδικασμένους για «ελαφριά αδικήματα ασφαλείας», όπως πετροπόλεμο και συμμετοχή ως μέλος στη Χαμάς. «Συνειδητοποίησα ότι είμαστε ξένοι κατακτητές και είμαι μέρος ενός μηχανισμού ο ρόλος του οποίου είναι να καταστείλει θεμιτά αιτήματα για ελευθερία. Ως ένας Σιωνιστής, που πιστεύει στο δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, συνειδητοποίησα ότι ήμουν μέρος ενός συστήματος τόσο εθνικής όσο και καθημερινής καταστολής».
Ένα κοινό νήμα των εμπειριών αυτών των ανθρώπων είναι ότι η θητεία τους ως μάχιμοι στρατιώτες τους οδήγησε σε κρίσιμα συμπεράσματα σχετικά με τις πολιτικές που τους έφεραν εκεί, παρόλο που έφτασαν σε διαφορετικές απαντήσεις για το πώς να τις αλλάξουν. Αλλά δεν υπάρχει εύκολο συμπέρασμα γι’ αυτήν την παρατήρηση. Ο Ούρι λέει:
«Μήπως λέω ότι θα πρέπει να υπηρετήσεις την κατοχή για να αλλάξεις τα πολιτικά σου πιστεύω; Όχι απαραίτητα. Κάποιοι έγιναν πιο μιλιταριστές, ξεκίνησαν από αριστεροί και έγιναν πιο σκεπτικιστές, πιο δεξιοί. Εάν με καλούσαν για εφεδρική θητεία στη Δυτική Όχθη σήμερα, υποθέτω θα πήγαινα από προσωπική υποχρέωση στο σύστημα, αλλά δεν είμαι σίγουρος. Θα στάθμιζα πάρα πολλά πράγματα. Δεν μπορώ να πω με σιγουριά. Και κανονικά είμαι πολύ αποφασιστικός άνθρωπος.»
Άγνωστοι πολίτες
Αυτό που είναι σίγουρο είναι πως ο αριθμός των αρνήσεων είναι πολύ μικρός. Φαίνεται πως ο «Άγνωστος Πολίτης» του W. H. Auden – «Όταν ήταν ειρήνη, ήταν με την ειρήνη, όταν έγινε πόλεμος, πήγε» – περιγράφει τους πολύ γνωστούς πολίτες-στρατιώτες του Ισραήλ. Εκείνοι που δεν πηγαίνουν παραμένουν πολύ λιγότερο γνωστοί.
Πηγή: 972mag
αναδημοσίευση από:
http://intifadagr.wordpress.com/2014/08/05/%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%BF%CE%B9-%CE%B5%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%B9-%CE%BF%CE%B9-%CE%B9%CF%83%CF%81%CE%B1%CE%B7%CE%BB%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CE%AF-%CF%80%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CF%81%CE%BD%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CF%84/