Επιστήμη και ταξικός Λόγος..
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι να ερμηνεύει και να εξηγεί κανείς την ιστορική αθλιότητα των ταξικών κοινωνιών βασισμένος στις ιστορικές νομοτέλειες που καθορίζουν την ύπαρξή τους.
Η μαρξιστική ανάλυση των "τρόπων παραγωγής"και του Λόγου, ή των Λόγων που αυτοί υφίστανται έτσι και όχι αλλιώς είναι ο χαρακτηριστικότερος μεταξύ αυτών των τρόπων γιατί μας προσφέρει μια αναντικατάστατη διαλεκτική εικόνα της ιστορικής πορείας πέρα από ηθικολογικές ή τυπικά ιδεαλιστικές ερμηνείες-εξηγήσεις.
Υπάρχουν κάποιοι πολύ συγκεκριμένοι λόγοι που κάνουν αναπόφευκτη την καταφυγή σε αυτή την ανάλυση ακόμη κι αν κάποιος έχει πολλές αμφιβολίες για την πληρότητά της.
Θέλω να πω πως μετά από πολλές περιπλανήσεις σε όλες τις άλλες ερμηνείες τελικά καταλήγεις στον μαρξισμό για έναν πολύ απλό επιστημονικό-φιλοσοφικό Λόγο που έχει να κάνει με την αναζήτηση του ίδιου του Λόγου ως αποχρώντος. Δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει Λόγος για όλη αυτή την ιστορική αθλιότητα που να την αναγκαιοποιεί, να την καθιστά υπαρκτή λόγω κάποιων γενικότερων αναγκών της ιστορικής εξέλιξης.
Ο μαρξισμός από αυτή τη σκοπιά εκφράζει την υπέρτατη επιστημονική και ηθική εντιμότητα γιατί αν και κατασκευάστηκε αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της εργατικής τάξης και των λαϊκών συμμάχων της δεν υποκύπτει στον οργίλο ηθικό καταγγελτισμό που διαπερνάει όλες τις υπόλοιπες κοσμοθεωρήσεις που κατασκευάστηκαν με την ίδια ή παρόμοια ιστορική πρόθεση.
Είναι λάθος νομίζω να θεωρούμε πως αυτή η "εξελικτικιστική-αντικειμενιστική"ροπή του μαρξισμού απορρέει απλά από το επιστημονικό ή φιλοσοφικό πνεύμα της εποχής του (19ος αιώνας) ή απλά από την (ανάλογη) αισιοδοξιαρχία των προοδευτικών κοινωνικών τάξεων της εποχής του, αν και είναι προφανές πως υπάρχει και μια τέτοια διάσταση.
Επίσης είναι λάθος να θεωρείται αυτή η ισχυρή ροπή του μαρξισμού γενικά ως ελάττωμά του. Αυτό σημαίνει πως ένα είδος κριτικής στον μαρξισμό που επικεντρώνει υπερβολικά στην "εξελικτικιστική-αντικειμενιστική"ροπή του έχει λήξει πλέον. Ό,τι ήταν να αναδειχθεί αναδείχθηκε και ό,τι ήταν να εμφανιστεί εμφανίστηκε.
Ήρθε η ώρα για διαυγέστερες και ψυχραιμότερες αποτιμήσεις, και αυτό το λέω λ.χ εγώ ο ταπεινός που δεν ισχυρίζεται ότι είναι μαρξιστής.
Για την ακρίβεια δεν είμαι μαρξιστής, ούτε ήμουν ποτέ, για να ξεκαθαρίσουμε κάπως τα πράγματα αν και αυτό δεν είναι κανένα σημαντικό γεγονός..
Αυτό που ο μαρξισμός προτάσσει και αναδύει απο εντός του ως εξελικτική και αντικειμενικότροπη θεώρηση της ιστορίας έχει ένα πανίσχυρο σημείο που έχει να κάνει με την ουσία της επιστημονικής βλέψης προς τον κόσμο.
Τίποτε δεν υπάρχει χωρίς να σημαίνει κάποια ιστορική ανάγκη, όσες αθλιότητες και αν σημαίνει αυτό ως προς την βαθύτερη ουσία του ανθρώπου, ως προς τις εξαιρετικές δυνατότητες που περιέχει κάθε ανθρώπινο ον.
Αν κανείς δεν δει με ψυχρό μάτι την ιστορική πορεία των συστημάτων παραγωγής και μείνει μόνο στην εσωτερική σε αυτά αθλιότητα, ανηθικότητα, απανθρωπία, στο τέλος θα προσφύγει στην μεταφυσική, ή μάλλον μόνον στην μεταφυσική -μιας και η προσφυγή στην μεταφυσική θεωρώ πως είναι αναπόφευκτη, και τελικά θα καταφύγει στην μόνον μεταφυσική ή μόνον ηθική καταγγελία της αδικίας και της εκμετάλλευσης.
Αν θεωρήσουμε πως ο μαρξισμός είναι η πρώτη ολοκληρωμένη ορθολογική-επιστημονική νοητική έκφραση της εργατικής ή λαϊκής "μάζας"είναι σίγουρο πως δεν εκφράζει έναν εγωϊστικό ή ναρκισσιστικό εαυτό.
Η εργατική-λαϊκή μάζα δεν βλέπει (δια του μαρξισμού) μόνον αδικία, μόνον εκμετάλλευση, μόνον παράλογο και πόνο, αν και "κανονικά"θα "'έπρεπε"ή θα "μπορούσε"να κάνει μόνον αυτά. Το εκνευριστικό για τους αστούς είναι πως δεν βλέπει μόνον αυτά, αλλά σημαίνει ένασυνεκτικό σύστημα εξήγησης της ιστορικής πραγματικότητας.
Μέσα από την κόλαση της ανθρώπινης ιστορίας στις ταξικές κοινωνίες αναδύεται μια ψύχραιμη φωνή, και αυτή προέρχεται από την εργατική μάζα, από την μάζα των εκμεταλλευόμενων και καταπιεσμένων εργατών και φτωχών που υψώνουν την κριτική φωνή τους χωρίς να αυτή να πάλλεται μόνον από την οργή που προκαλεί η αδικία.
Θα χαρίσουμε άραγε αυτή την λυτρωτική νοητική "ψυχρότητα" που εκφράζει και διενεργεί ο μαρξισμός ως επιστημονικός ξανά στους καταπιεστές του λαού;
Θα προτάξουμε μόνον την εργατική και λαϊκή υποκειμενικότητα;
Δεν τίθεται θέμα προτίμησης και ιεράρχησης αλλά ακριβώς εξισορρόπησης των εσωτερικών δεδομένων της επαναστατικής θεωρίας, και σε αυτή τη φάση η πρόταξη των Λόγων της ταξικής -καπιταλιστικής- κοινωνίας, η πρόταξη της αντικειμενικής ανάλυσης των Λόγων και των αναγκαιοτήτων που γέννησαν και γεννούν την κυριαρχία και την εκμετάλλευση είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ, και θα σημαίνει από την άλλη την πρώτη αντικατάσταση και κατάργησή τους, μιας και η γνώση μιας επαχθούς και παράλογης πραγματικότητας είναι μέρος της άρνησής της μόνον αν της αποδίδει τον Λόγο της και την εντάσει στο ιστορικό σχήμα ως έλλογο σημείο ενός ανώτερου Λόγου.
Η ιστορική αναγκαιότητα της εκμετάλλευσης και της κυριάρχησης του άμεσου παραγωγού.
Μπορεί κανείς σήμερα να το ξαναπεί αυτό χωρίς να μειώνει και να καταργεί τον ηθικό, οντολογικό, αξιακό Λόγο των καταπιεζόμενων τάξεων;
Ή αντίστροφα, μπορεί κανείς να μιλήσει με σθένος για τον υποκειμενικό Λόγο των καταπιεζόμενων χωρίς να αναδείξει τον αντικειμενικό Λόγο για τον οποίο υπήρξε αλλά δεν θα υπάρχει στο μέλλον η καταπίεσή τους;
Γνωρίζω πως η ανασυγκρότηση της επιστημονικής πλευράς της επαναστατικής θεωρίας ή ακόμη και του επιστημονικού μαρξισμού είναι σήμερα περισσότερο από δύσκολη, σημαίνει ένα σύνολο θεωρητικών και πολιτικών καθηκόντων που είναι σχεδόν μη-προσβάσιμα σε καθημερινούς αγωνιστές ή καθημερινούς ανθρώπους. Όμως νομίζω πως υπάρχει ανάγκη για να γίνει αυτό, ιστορική ανάγκη.
Οι προβληματοποιήσεις και οι θεματοποιήσεις των δεδομένων έχουν ολοκληρωθεί και αυτο-περιορισθεί και αναμένεται περιεχομενοποίησή τους..
Ι.Τζανάκος
Υπάρχουν κάποιοι πολύ συγκεκριμένοι λόγοι που κάνουν αναπόφευκτη την καταφυγή σε αυτή την ανάλυση ακόμη κι αν κάποιος έχει πολλές αμφιβολίες για την πληρότητά της.
Θέλω να πω πως μετά από πολλές περιπλανήσεις σε όλες τις άλλες ερμηνείες τελικά καταλήγεις στον μαρξισμό για έναν πολύ απλό επιστημονικό-φιλοσοφικό Λόγο που έχει να κάνει με την αναζήτηση του ίδιου του Λόγου ως αποχρώντος. Δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει Λόγος για όλη αυτή την ιστορική αθλιότητα που να την αναγκαιοποιεί, να την καθιστά υπαρκτή λόγω κάποιων γενικότερων αναγκών της ιστορικής εξέλιξης.
Ο μαρξισμός από αυτή τη σκοπιά εκφράζει την υπέρτατη επιστημονική και ηθική εντιμότητα γιατί αν και κατασκευάστηκε αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων της εργατικής τάξης και των λαϊκών συμμάχων της δεν υποκύπτει στον οργίλο ηθικό καταγγελτισμό που διαπερνάει όλες τις υπόλοιπες κοσμοθεωρήσεις που κατασκευάστηκαν με την ίδια ή παρόμοια ιστορική πρόθεση.
Είναι λάθος νομίζω να θεωρούμε πως αυτή η "εξελικτικιστική-αντικειμενιστική"ροπή του μαρξισμού απορρέει απλά από το επιστημονικό ή φιλοσοφικό πνεύμα της εποχής του (19ος αιώνας) ή απλά από την (ανάλογη) αισιοδοξιαρχία των προοδευτικών κοινωνικών τάξεων της εποχής του, αν και είναι προφανές πως υπάρχει και μια τέτοια διάσταση.
Επίσης είναι λάθος να θεωρείται αυτή η ισχυρή ροπή του μαρξισμού γενικά ως ελάττωμά του. Αυτό σημαίνει πως ένα είδος κριτικής στον μαρξισμό που επικεντρώνει υπερβολικά στην "εξελικτικιστική-αντικειμενιστική"ροπή του έχει λήξει πλέον. Ό,τι ήταν να αναδειχθεί αναδείχθηκε και ό,τι ήταν να εμφανιστεί εμφανίστηκε.
Ήρθε η ώρα για διαυγέστερες και ψυχραιμότερες αποτιμήσεις, και αυτό το λέω λ.χ εγώ ο ταπεινός που δεν ισχυρίζεται ότι είναι μαρξιστής.
Για την ακρίβεια δεν είμαι μαρξιστής, ούτε ήμουν ποτέ, για να ξεκαθαρίσουμε κάπως τα πράγματα αν και αυτό δεν είναι κανένα σημαντικό γεγονός..
Αυτό που ο μαρξισμός προτάσσει και αναδύει απο εντός του ως εξελικτική και αντικειμενικότροπη θεώρηση της ιστορίας έχει ένα πανίσχυρο σημείο που έχει να κάνει με την ουσία της επιστημονικής βλέψης προς τον κόσμο.
Τίποτε δεν υπάρχει χωρίς να σημαίνει κάποια ιστορική ανάγκη, όσες αθλιότητες και αν σημαίνει αυτό ως προς την βαθύτερη ουσία του ανθρώπου, ως προς τις εξαιρετικές δυνατότητες που περιέχει κάθε ανθρώπινο ον.
Αν κανείς δεν δει με ψυχρό μάτι την ιστορική πορεία των συστημάτων παραγωγής και μείνει μόνο στην εσωτερική σε αυτά αθλιότητα, ανηθικότητα, απανθρωπία, στο τέλος θα προσφύγει στην μεταφυσική, ή μάλλον μόνον στην μεταφυσική -μιας και η προσφυγή στην μεταφυσική θεωρώ πως είναι αναπόφευκτη, και τελικά θα καταφύγει στην μόνον μεταφυσική ή μόνον ηθική καταγγελία της αδικίας και της εκμετάλλευσης.
Αν θεωρήσουμε πως ο μαρξισμός είναι η πρώτη ολοκληρωμένη ορθολογική-επιστημονική νοητική έκφραση της εργατικής ή λαϊκής "μάζας"είναι σίγουρο πως δεν εκφράζει έναν εγωϊστικό ή ναρκισσιστικό εαυτό.
Η εργατική-λαϊκή μάζα δεν βλέπει (δια του μαρξισμού) μόνον αδικία, μόνον εκμετάλλευση, μόνον παράλογο και πόνο, αν και "κανονικά"θα "'έπρεπε"ή θα "μπορούσε"να κάνει μόνον αυτά. Το εκνευριστικό για τους αστούς είναι πως δεν βλέπει μόνον αυτά, αλλά σημαίνει ένασυνεκτικό σύστημα εξήγησης της ιστορικής πραγματικότητας.
Μέσα από την κόλαση της ανθρώπινης ιστορίας στις ταξικές κοινωνίες αναδύεται μια ψύχραιμη φωνή, και αυτή προέρχεται από την εργατική μάζα, από την μάζα των εκμεταλλευόμενων και καταπιεσμένων εργατών και φτωχών που υψώνουν την κριτική φωνή τους χωρίς να αυτή να πάλλεται μόνον από την οργή που προκαλεί η αδικία.
Θα χαρίσουμε άραγε αυτή την λυτρωτική νοητική "ψυχρότητα" που εκφράζει και διενεργεί ο μαρξισμός ως επιστημονικός ξανά στους καταπιεστές του λαού;
Θα προτάξουμε μόνον την εργατική και λαϊκή υποκειμενικότητα;
Δεν τίθεται θέμα προτίμησης και ιεράρχησης αλλά ακριβώς εξισορρόπησης των εσωτερικών δεδομένων της επαναστατικής θεωρίας, και σε αυτή τη φάση η πρόταξη των Λόγων της ταξικής -καπιταλιστικής- κοινωνίας, η πρόταξη της αντικειμενικής ανάλυσης των Λόγων και των αναγκαιοτήτων που γέννησαν και γεννούν την κυριαρχία και την εκμετάλλευση είναι περισσότερο αναγκαία από ποτέ, και θα σημαίνει από την άλλη την πρώτη αντικατάσταση και κατάργησή τους, μιας και η γνώση μιας επαχθούς και παράλογης πραγματικότητας είναι μέρος της άρνησής της μόνον αν της αποδίδει τον Λόγο της και την εντάσει στο ιστορικό σχήμα ως έλλογο σημείο ενός ανώτερου Λόγου.
Η ιστορική αναγκαιότητα της εκμετάλλευσης και της κυριάρχησης του άμεσου παραγωγού.
Μπορεί κανείς σήμερα να το ξαναπεί αυτό χωρίς να μειώνει και να καταργεί τον ηθικό, οντολογικό, αξιακό Λόγο των καταπιεζόμενων τάξεων;
Ή αντίστροφα, μπορεί κανείς να μιλήσει με σθένος για τον υποκειμενικό Λόγο των καταπιεζόμενων χωρίς να αναδείξει τον αντικειμενικό Λόγο για τον οποίο υπήρξε αλλά δεν θα υπάρχει στο μέλλον η καταπίεσή τους;
Γνωρίζω πως η ανασυγκρότηση της επιστημονικής πλευράς της επαναστατικής θεωρίας ή ακόμη και του επιστημονικού μαρξισμού είναι σήμερα περισσότερο από δύσκολη, σημαίνει ένα σύνολο θεωρητικών και πολιτικών καθηκόντων που είναι σχεδόν μη-προσβάσιμα σε καθημερινούς αγωνιστές ή καθημερινούς ανθρώπους. Όμως νομίζω πως υπάρχει ανάγκη για να γίνει αυτό, ιστορική ανάγκη.
Οι προβληματοποιήσεις και οι θεματοποιήσεις των δεδομένων έχουν ολοκληρωθεί και αυτο-περιορισθεί και αναμένεται περιεχομενοποίησή τους..
Ι.Τζανάκος
πηγή:
http://aftokathorismos.blogspot.ca/2014/04/blog-post_1592.html