Δεκέμβρης 2008, μερικές σκέψεις για μια εξέγερση…
Προσπαθούσα να σκεφτώ ποια εικόνα από τις χιλιάδες του Δεκέμβρη 2008 και όσες είδα στο διαδίκτυο για εκείνες τις μέρες της εξέγερσης είναι πιο αντιπροσωπευτική για το τι συνέβη εκείνες τις μέρες μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου από τον μπάτσο Κορκονέα και το Σαραλιώτη. Στιγμιαία, επέλεξα το καμμένο δέντρο της χριστουγεννιάτικης Αθήνας που μου έφερε στο νου το παραλήρημα του τότε δημάρχου Κακλαμάνη, για τα “καθάρματα” που χτυπάνε το καταναλωτικό πνεύμα της συναίνεσης των μικροαστών.
Βραδάκι 6ης Δεκεμβρίου 2008, σε ένα σπίτι χωρίς τηλεόραση, χωρίς ραδιόφωνο, χωρίς υπολογιστή και με το τηλέφωνο να χτυπάει κάπου μετά τις 22.30. “Σκότωσαν παιδί στα εξάρχεια, γίνονται συγκρούσεις, θα κατέβεις?”. Τόσες πληροφορίες σε μια φράση. Ανοίγω υπολογιστή και βρίσκω το πιο ιστορικό νήμα στο athens.indymedia, την αρχή της ειδησεογραφίας για τα πραγματικά γεγονότα που σηματοδότησαν το Δεκέμβρη του 2008, την εν ψυχρώ δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Σχεδόν ταυτόχρονα ανοίγω την τηλεόραση και εκείνη την ώρα διακόπτει το πρόγραμμά του ο τηλεοπτικός σταθμός ΑΛΤΕΡ και η γνωστή φιλοφασίστρια δημοσιογράφος Νάντια Αλεξίου (που μετέπειτα αποδείχθηκε το πιο πιστό σκυλάκι των μπάτσων και των νεοναζί της Χρυσής Αβγής, που υπερασπίστηκε και τον Κασιδιάρη σε δίκη) χύνει το δηλητήριο της παραπληροφόρησης που κατευθύνεται από τη ΓΑΔΑ. Στην ίδια γραμμή και η ναυαρχίδα της ηλεκτρονικής παραπληροφόρησης, το ΜΕΓΚΑ, να παραποιεί το βίντεο της εν ψυχρώ δολοφονίας Γρηγορόπουλου, επενδύοντάς το με ήχους από δήθεν επεισόδια ώστε να δικαιολογήσει το φόνο από τους μπάτσους ως άμυνα.Οι επόμενες ώρες με βρήκαν στα φλεγόμενα Εξάρχεια, ένα κύμα οργής και θυμού εξαπλώνεται στην πόλη και την ευρύτερη περιοχή με διαδοχικές σκληρές συγκρούσεις με την αστυνομία. Το σοκ της δολοφονίας ενός 15 χρονου κυριεύει ακόμα και συντηρητικούς οπαδούς της τότε συντηρητικής κυβέρνησης Καραμανλή και ΝΔ που κρύβονται πίσω από δικαιολογίες για άμυνα των μπάτσων. Τις επόμενες μέρες, αυτή η προπαγάνδα καταρρέει και μένει μόνο η κυνικότητα του καριερίστα αδίστακτου δικηγόρου του Κορκονέαπου δολοφονεί δεύτερη φορά τον Γρηγορόπουλο.
Οι μέρες που ακολουθούν την 6η Δεκεμβρίου 2008 είναι μέρες οργής, αναγέννησης και μεγάλης εξεγερτικής και απελευθερωτικής διάθεσης. Αμέσως καταλαμβάνονται πανεπιστημιακές σχολές και εκατοντάδες σχολεία σε όλη την Ελλάδα. Εκτός από τα κλασσικά σχήματα οργάνωσης των πολιτικών και συνδικαλιστικών φορέων, προστίθενται στις διαδηλώσεις οι μαθητές, ανένταχτοι αγωνιστές καθώς και απολίτικά σχήματα και άτομα που διακατέχονται από την οργή της εν ψυχρώ εκτέλεσης.
Δεν είναι όμως μόνο η δολοφονία του Γρηγορόπουλου που κινητοποιεί μεγάλους πληθυσμούς σε πρωτόγνωρες συγκρουσιακές διαδηλώσεις. Μεγάλα τμήματα νεολαίων και κυρίως αναρχικών ομάδων φαίνονται διατεθειμένα να επιλέξουν να απαντήσουν με βία στη βία του κράτους. Κάθε διαδήλωση κυριαρχείται από έντονες συγκρούσεις ανάμεσα στις δυνάμεις καταστολής και ομάδες διαδηλωτών. Χαρακτηριστικές εικόνες μέσα σε γειτονιές να πετάνε γλάστρες οι “νοικοκυραίοι” εναντίον των ΜΑΤ, εκεί όπου οι συγκρούσεις αποκεντρώνονται και αποκαλύπτουν δομικές αδυναμίες του μηχανισμού καταστολής να δράσει ταυτόχρονα σε ένα μεγάλο τμήμα του αστικού ιστού. Τα συμπεράσματα από τις συνεχείς διαδηλώσεις και τις υποχωρήσεις των δυνάμεων καταστολής συνοψίζονται στη δουλειά του urban anarchy.
Δεν είναι όμως μια ακόμα εκτέλεση που πραγματοποιεί ο κρατικός μηχανισμός, μια από τις δεκάδες δολοφονίες νεολαίων, μεταναστών, αναρχικών, αγωνιστών και των λεγόμενων “περιθωριακών”. Το κλίμα της εποχής είναι σημαντικά διαφοροποιημένο σε σχέση με κάθε προηγούμενη περίπτωση.
Η χώρα εισέρχεται το 2008 στην παγκόσμια καπιταλιστική κρίση, έχει ήδη διαμορφωθεί από την εποχή του Σημίτη η λεγόμενη γενιά των 700€ που φυτοζωεί και δεν μπορεί να καλύψει τις βασικές ανάγκες της ήδη από τα προηγούμενα χρόνια. Οι ρατσιστικές εκδηλώσεις αυξάνονται ως αποτέλεσμα της διόγκωσης του κοινωνικού κανιβαλισμού. Ο ατομικισμός και η καταναλωτική μανία των μικροαστών εκτοξεύονται αποθεώνοντας την κοινωνία του θεάματος ως αποτέλεσμα της στροφής του καπιταλισμού στη χρηματοπιστωτική φούσκα των άυλων αξιών. Η υποτίμηση και αρπαγή της υπεραξίας που γεννά η εργασία γεμίζουν τα χρηματιστήρια με την πρώτη ύλη του καύσιμου του νεοφιλελευθερισμού, της επενδυόμενης εργασίας που γίνεται αντικείμενο κλοπής από τον κόσμο της εργασίας. Σε ελλαδικό επίπεδο, η συντηρητική κυβέρνηση βρισκεται εν μέσω καταιγίδας σκανδάλων με κυριότερο το σκάνδαλο Βατοπεδίου (που τα κυρίαρχα ΜΜΕ προσπαθούν να συγκαλύψουν).
Αυτή η γενικευμένη εικόνα διαφθοράς που κλονίζει τον πυρήνα του συντηρητικού χώρου αφού αγγίζει τα όσια και ιερά της δεξιάς πολιτικής κουλτούρας, η επιβολή επί της κοινωνίας της διαρκούς λιτότητας, της κραυγαλέας και τεράστιας αρπαγής του εισοδήματος του κόσμου της εργασίας προς όφελος του κεφαλαίου είναι το κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο που υποδαυλίζει τις κοινωνικές εντάσεις και εκτοξεύει τις συγκρουσιακές διαθέσεις. Μέσα σε όλα αυτά η κρατική καταστολή αυξάνεται, το δόγμα του νόμου και τάξης γίνεται η κυρίαρχη γραμμή του νέου “κοινωνικού συμβολαίου” που περιλαμβάνει πλέον μόνο την καταστολή και καθόλου το καρότο της συναίνεσης.
Αυτή η κατεύθυνση θα αποτυπωθεί αργότερα στα χρόνια του μνημονίου όπου όλες οι κοινωνικές αντιδράσεις αντιμετωπίζονται αποκλειστικά και μόνο με τη διόγκωση της κρατικής τρομοκρατίας με τη στρατικοποίηση των αστυνομικών τμημάτων, τη δημιουργία νέων μονάδων με μόνη αποστολή την καταδρομική επέμβαση με όρους σκληρής βίας εναντίον οποιυδήποτε στοχοποιείται ως εν δυνάμει εσωτερικός εχθρός. Στα κατοπινά χρόνια η κοινωνία θα νιώσει στο πετσί της το στρατιωτικό δόγμα της καπιταλιστικής κυριαρχίας με επιστρατεύσεις εργαζομένων, διαλύσεις απεργιών με αστυνομικές μεθόδους, εκτεταμένες χρήσεις χημικών εναντίον χιλιάδων διαδηλωτών, σοβαροί τραυματισμοί διαδηλωτών, πολιτικές αυτοκτονίες στο κέντρο της πόλης και χιλιάδες αυτοκτονίες που δεν είναι τίποτα άλλο από πολιτικές δολοφονίες.
Μια πολύ ενδιαφέρουσα παρουσίαση του πλαισίου των διαδηλώσεων, των πολιτικών αιτημάτων και της εξεγερτικής διάθεσης του Δεκέμβρη 2008 παρουσιάζεται στο παρακάτω βίντεο.
Μέσα στις μαχητικές διαδηλώσεις του Δεκέμβρη δοκιμάστηκαν και οι πολιτικές αντοχές ενός καπιταλιστικού συστήματος στην ελληνική του εκδοχή που συχνά έδινε τα σημάδια της βαρβαρότητάς του. Τις ημέρες εκείνες, όπως προέκυψε αρκετό καιρό αργότερα, η χώρα έφτασε στο χείλος της επιβολής γενικευμένου στρατιωτικού νόμου με το κατέβασμα στρατού στους δρόμους για την αποκατάσταση της τάξης και την επιβολή κατάστασης πολιορκίας με αναστολή δικαιωμάτων και ελευθεριών όπως ζητούσαν εκπρόσωποι της οικονομικής ελίτ και πολιτικών ελίτ. Τελικά, η δημοκρατία του καπιταλισμού επέλεξε αντί για τα χακί του στρατού τα δικάβαλα μηχανάκια των νεοναζί οπαδών της Χρυσής Αβγής κατ’ επάγγελμα μπάτσων που στρατολογήθηκαν στις ομάδες ΔΕΛΤΑ και ΔΙΑΣ.
Το επόμενο διάστημα μετά το Δεκέμβρη 2008 ακολούθησε μια σημαντική δημιουργικότητα καλλιτεχνική και πνευματική που εκφράστηκε και με συλλογικές διεργασίες κινηματικού χαρακτήρα και πληθώρα βιβλίων και έργων. Η εξέγερση του Δεκέμβρη όμως αποκάλυψε και το έλλειμμα της κινηματικής διάθεσης της κομματικής γραφειοκρατίας του ΚΚΕ. Η γενική γραμματέας του ΚΚΕ κατά την εξέγερση του Δεκέμβρη 2008 τάχτηκε ανοικτά υπέρ των πολιτικών ελίτ του καθεστώτος κάτι που εκφράστηκε στη βουλή με τη φράση “στην πραγματική λαϊκή εξέγερση δεν θα σπάσει ούτε τζάμι“. Είναι τέτοια η στροφή του ΚΚΕ στον καθεστωτισμό και τη συνδιαλλαγή με το καπιταλιστικό σύστημα που δεν είναι λίγες οι φορές που θα λάβει τα συγχαρητήρια από τους πιο απεχθείς εκπροσώπους των νεοφιλελεύθερων ακροδεξιών πολιτικών ελίτ.
Έχουν επιχειρήσει αρκετοί να εξηγήσουν το Δεκέμβρη 2008, την εξέγερση μεγάλου μέρους του νεολαιίστικου κόσμου με την πρωτοπορία του αναρχικού κινήματος ως μια πρόωρη εξέγερση που αντιλήφθηκε τι έρχεται στο μέλλον του ζοφερού καπιταλιστικού βάρβαρου κόσμου. Ο παγκόσμιος αντίκτυπος ήταν μεγάλος. Σε μια σειρά χωρών, αντιδραστικές νομοθεσίες δεν πέρασαν με το φόβο της γενικευμένης εξέγερσης σε όλη την ΕΕ, ενώ μετά το Δεκέμβρη 2008 ακολούθησαν μια σειρά άλλων, όχι συνδεδεμένων αλλά χρονολογικά κοντινών εξεγέρσεων με το Δεκέμβρη στην ευρύτερη περιοχή.
Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο Δεκέμβρης στοιχειώνει τα όνειρα των πολιτικών και οικονομικών ελίτ τόσο ώστε να έχουν οργανώσει ειδικά αστυνομικά και στρατιωτικά τμήματα καταστολής πλήθους και διαδηλωτών. Καιρός να επιβεβαιωθούν οι χειρότεροι φόβοι τους…